Tavla, Bilardo, Satrac, Dama vs. haram mi?

Hiçbir karşılık ve şart olmaksızın, sadece eğlenmek, dinlenmek ve zevk için aşağıdaki oyunları oynamak dinen sakıncalı mıdır, değil midir? Ve hangileri kumar âleti sayılır, hangileri sayılmaz?

a) Tavla,

b) Tenis (ping-pong),

c) Bilârdo,

d) Dama,

e) Satranç,

f) Oyun kâğıdı (iskambil).

Cevap:

Saydığınız oyunların hepsi, kumara âlet edildiği, bunlarla -kumar oynayarak- kazanç elde edilme istendiği takdirde kesin olarak haramdır.

Sadece eğlenmek, dinlenmek ve zevk için bu oyunları oynamanın mübah (serbest) olabilmesi için dört şart vardır:

a) Namazın geçmesi veya gecikmesine sebep olmamak.

b) Hiçbir menfaat beklememek.

c) Oyun esnasında dilini kötü sözden korumak.

d) Bir de normal dinlenme, eğlenme ölçülerini aşarak vakit israfına varan alışkanlık haline getirmemek.

Bu şartlar her oyun için geçerlidir. Ayrıca saydığınız oyunların hükmü de birbirine göre biraz farklıdır:

a) Tavla:

Âlimlerin çoğu, hakkında vârid olan ve yasaklayan hadislere bakarak kumara âlet edilsin edilmesin tavla oynamanın haram olduğunu ifade etmişlerdir.

İbn el-Müseyyeb gibi bazı âlimler ise hadislerin kumara ait olduğu kanaatine vararak, kumarsız tavla oynamanın haram olmadığını söylemişlerdir.

Kâğıt ve domino oynamanın da hüküm yönünden tavlaya benzediği kanâtindeyim.

b) Satranç:

Satranç sahâbe devrinde ortaya çıkmış olduğundan Rasûl-i Ekrem'den bu mevzûda sahih bir haber intikal etmemiştir. Sahâbe ve tâbiûn âlimleri ile daha sonrakiler satranç hakkında üç görüş ileri sürmüşlerdir.

Nevevî'nin naklettiğine göre şâfiîlerde satranç haram değil, tenzihen mekruhtur.

İbn Abbâs, Ebû-Hüreyre, İbn Sirîn, Hişam b. Urve, Saîd b. el-Müseyyeb, Saîd b. el-Cübeyr gibi sahâbe ve tâbiûn müctehidlerine göre satranç mübahtır.

İçlerinde İmam Mâlik ve Ahmed'in de bulundukları bir grup ulemâya göre ise haramdır. Hanefîler de bu hükmü benimsemişlerdir.

Satrancın haram olduğuna dair kesin delil bulunmadığından, kumar maksadıyla olmamak ve yukarda geçen şartlara da riâyet etmek kaydıyla oynayanları kınamamak gerekir. Aslında bu oyun bir şans oyunu değil, zekâ oyunu ve sporudur. Meneden ulemâ, daha yukarıda zikrettiğimiz mahzurlar olabilir diye menetmiş olmalıdırlar. Her oyunda o mahzurlar bulunmaz.

Dama da hüküm bakımından satranç gibi olmalıdır.

c) Tenis ve Bilardo:

Bu oyunlarda spor hakimdir. Meşrû olmayan başka bir husus karışmadığı takdirde mübah olmaları gerekir.

Hayrettin Karaman