Bahar bayramı Hıdırellez mi, Hızır-İlyas mı?

Bahar bayramı Hıdırellez mi, Hızır-İlyas mı?

Her sene bahar mevsiminde yeşilliğin iyice canlandığı 6 Mayıs'tan itibaren Hıdırellez bayramı kutlanmaktadır. Bu bayramda insanlar ateşler yakıp üzerinden atlayarak zorlukları yeneceklerini, kısmetlerini bulacaklarını, içine girecekleri bir eve sahip olacaklarını, daha birçok güzelliklere kavuşacaklarını düşünmekteler..

Bunların gerçekle ilgisi var mıdır? Her bölgede farklı şekilde algılanan bu Hıdırellez bayramı konusunda bilgi verebilir misiniz? Hıdırellez ne demektir, nereden kalmıştır?

Gerçekten de her ülkede farklı şekillerde yaşanan olayın aslını (farklı rivayetler içinden) şöyle özetleyebiliriz:

Hazret-i Musa aleyhisselam zamanında bir hükümdarın tek oğlu kendini dinî hizmete verir, babasının hükümdarlığı, saltanatı onu pek tatmin etmez. Hükümdarın oğlunun böylesine kendini dine adaması, Rabb'imizin de hoşuna gider. Ona kerametler ihsan eder. Bu sebeple irşat için gittiği yerlerde bastığı çorak topraklar, oturduğu kuru zeminler yemyeşil hale gelir, bahar çiçekleri açmaya başlar. Arapçada yeşilin bir adı da (hazr) olduğundan çorak ve kuru yerlerin yeşillendiğini gören halk, 'buradan bastığı yeri yeşillendiren geçmiştir' manasında Hızır geçmiştir diyerek Hızır ismini verirler. Bu şekilde Hızır adını alan dindar genç, mayısın başlarında adını duyup da çok merak ettiği İlyas Peygamber'le de bir buluşma gerçekleştirir. Halk, İlyas Peygamber'le buluştuğu güne büyük değer verir, Hızır-İlyas buluşma gününü bayram ilan eder. Daha sonraları ise söylene söylene Hızır-İlyas bayramı, Hıdırellez bayramı şekline dönüşür. Kültürümüze Hıdırellez bayramı olarak geçer. Tıpkı Hoca merhumun, oğlunuzun adını Eyyüb koyarsanız dikkatli söyleyin, söylene söylene ip kalır, demesi gibi olur. Hızır-İlyas isimleri Hıdırellez şeklinde kısaltılarak söylenegelir.

Burada mühim olan bilgi şu olmalıdır. Bastığı çorak zeminleri yeşillendirme kerametine sahip olan Hızır'ın sadece büyük bir veli mi, yoksa kendisine peygamberlik de verilen bir nebi mi olduğu yolundaki rivayetler...

Önce halen, ruhanîlere mahsus mekânlarında hayatta olduklarını düşündüğümüz bu iki zatın ne türlü bir hayat yaşadıklarını tespite ihtiyaç vardır. Hayatı, sadece bizim yaşadığımız beşerî hayatla sınırlı görenlere göre bunların halen yaşıyor olmaları mümkün değildir. Ancak hayat sadece bizim hayatımızla sınırlı olmayıp üst üste beş basamaklı bir hayatın bulunduğu da bir gerçektir. Sözünü ettiğimiz bu iki zatın da bu beş dereceli hayatın ikinci basamağında yaşadıkları, inanılır kaynaklarda ifade edilmektedir. Bu basamaktaki hayat, bizim gibi maddî şartlarla kayıtlı değildir. Bir anda birçok yerlerde bulunabilir. Darda kalanların imdadına sıradan bir insan görüntüsünde yetişebilir.

Hatta bazen Hızır makamına kadar yükselip de ondan ders alan bir kısım velilerin de Hızır gibi darda kalanların yardımına koştuğundan dolayı Hızır sanıldığı da bir gerçektir. Bediüzzaman Hazretleri'nin Mektubat'ında bu konuda sorulan soru ve cevap dikkat çekicidir.

Sual: Hazret-i Hızır aleyhisselam hayatta mıdır? Hayatta ise niçin bazı mühim alimler yaşadığını kabul etmiyorlar?

El-cevap: Hayattadır. Fakat hayat dereceleri beştir. O, ikinci derecedeki hayattadır. Bu sebeple bazı alimler yaşadığından şüphe etmişlerdir.

Bu ikinci derecedeki hayat bizim gibi beşerî şartlara mahkûm değildir. Bir derece serbesttir. Ekrandaki haber okuyan gibi bir vakitte pek çok yerlerde bulunabilirler. Bazen istedikleri vakit bizim gibi yiyip içerler; fakat bizim gibi mecbur değiller. Bu özellikleri sebebiyledir ki, darda kalanların yardımına sıradan bir insan görüntüsünde koşarlar, sonra da ruhanîler âlemindeki hayatlarına çekilirler...

AHMED ÅžAHÄ°N

Zaman