Zaruret nedir, ölcüsü nedir?

Hayrettin Karamandan

Soru 4. Hocam, bu sorum 'zaruretlerle' ilgili. Ýslam'da, darda kalanýn haddi aþmamasý kaydýyla uygulamasýna izin verilen, normal durumlarda ise Allah'ýn haram kýldýðý haller olarak bildiðimiz olgu. Ancak yaþadýðýmýz islâmî toplumda öyle bir anlayýþ yerleþti ki, karþýlaþýlan her zor durum zaruret kapsamýna dahil ediliyor ve haram hükmü uygulamadan çýkarýlýyor. Bu hal böyle devam ederse zaruret hali hayatýmýzýn sonuna kadar sürecek ve yaþam biçimi haline gelecek. Sizden zaruretin süresi ve þartlarýyla ilgili görüþlerinizi rica ediyorum.

Cevap:

"Zaruret", saðlanmadýðý, riayet edilmediði zaman hayatýn derhal veya belli bir süre içinde sona ermesine veya zor, sýkýntýlý, verimsiz...geçmesine sebep olan ihtiyaç ve durum" demektir. Mecelle, insanlarýn temel ihtiyaçlarýnýn da -bunlar ister topluma, ister ferde ait olsun- zaruret sayýlacaðýný kanunlaþtýrmýþtýr (madde: 32). Zaruretin süresi, zaruri olan ihtiyacýn veya durumun devamý kadardýr. Diþini doldurtan bir kimse bu diþ aðzýnda kaldýðý sürece zarurete dayalý olarak abdestini ve guslünü alýr (dolguyu çýkarýp içini yýkamaz, suyu üstünden geçirir, dolgunun dýþýný yýkar). Belli bir süre sonra "zaruret süresi doldu, dolguyu çýkarman gerekir" denemez. Ýctimai hayatýn müsait olmamasýndan doðan zaruretler de böyledir; müslümanlar bu hali deðiþtirmek, Ýslam'ýn kâmil olarak yaþanmasýný saðlamak için ellerinden geleni yapmakla yükümlüdürler; ancak zaruret hali devam ettiði sürece ruhsatlar da devam eder. Zarurete dayalý ruhsatlarýn normal hal gibi algýlanmasýný ve bunlara alýþýlmasýný, bunlarla rahat ve huzurlu olmayý engellemek için eðitime ve þuurlandýrmaya devam etmek gerekir.