Naksilik ile Bediüzzaman arasindaki fark ve benzerlikler-F.Gülen

[Adem]

Nakþilik ve Bediüzzaman arasýndaki fark ve benzerlikler

 

Soru:

Nakþilik ve Bediüzzaman arasýndaki düþünsel baðý nasýl tarif edersiniz? Yoksa, kendinizi günün koþullarý içinde "yeni ve farklý" bir söylemin sesi olarak mý anlýyorsunuz? Örneðin, Þerif Mardin, Bediüzzaman'ý Nakþi düþüncenin devamý olarak ele alýyor. Siz bu düþünceyi paylaþýrsanýz, kendinizi Nakþiliðin bir baþka versiyonu olarak görebilir misiniz?

 

Cevap:

Nakþiliðin de, Bediüzzaman'ýn düþüncelerinin de temel kaynaðý Ýslam olduðu için, aralarýnda þüphesiz paralellikler bulmak mümkün olmakla birlikte, meslek ve meþrebi itibariyle Bediüzzaman, Nakþi olmadýðý gibi, onun hizmet çizgisinin de Nakþilikle doðrudan bir alakasý yoktur. Bilindiði gibi Nakþilik, bilhassa Türkler arasýnda daha çok yayýlmýþ Sünni bir tarikattýr.

 

Tarikatlarýn Osmanlý toplumunda kaynaþtýrýcý, birleþtirici bir fonksiyonu, hatta Osmanlý iktisadi hayatýnda belli tesirleri olmuþsa da, esasen tarikatýn bir insanýn yetiþmesinde en önemli unsurlarýndan biri olan nefis terbiyesini esas almasý hasebiyle, bu tesirin tabi ve normal olduðu kabul edilmelidir.

 

Fakat, Bediüzzaman tarikatlar karþýsýndaki tavrýný açýkça belirtmiþtir. Tarikatlarda nefis terbiyesinin esas olmasýna mukabil, "Gelecekte akýl ve ilim hükmedecektir. Dolayýsýyla, bütün meselelerini akla ve ilme tasdik ettiren Kur'an hükmedecektir" diyen ve öncelikle pozitivist ve materyalist anlayýþa dayalý eðitimden, Batý'da büyük ölçüde dine karþý geliþen fen ve felsefeden kaynaklanan inkar karþýsýnda iman esaslarýný müdafaaya birinci derecede önem veren, dolayýsýyla her þeyden önce zihindeki þüpheleri silerek, aklýn aydýnlanmasýna çalýþan Bediüzzaman'ý tarikatla bir arada deðerlendirmek doðru bir hareket olmasa gerektir.

 

Ýkinci olarak, þüphesiz Bediüzzaman'ýn çizgisinde terbiyesi ve ruhi - manevi tekamülün de önemli bir yeri vardýr. Fakat burada bile Bediüzzaman tarikatlardan, bilhassa Nakþilikten ayrýlýr. Bir yerde, "Nakþibendi yolunda dört þeyi terketmek esastýr; dünyayý terk, ukbayý terk, benliði terk ve terk düþüncesini terk. Benim, insanýn aczini itirafýna dayalý yolumda ise, dört þey lazýmdýr. Ýnsanýn Allah karþýsýnda mutlak yoksunluk ve yoksulluðunun, mutlak aczinin idraki. O'nun servet ve kudretine dayanarak þevkle hizmet edip, bütün muvaffakiyetleri O'ndan bilerek tam bir þükür içinde olmasý, ayrýca tefekkür," der.

 

Kaldý ki, "Zamanýmýz tarikat deðil, doðrudan hakikatý bulma zamanýdýr" diyen de odur. Ayný þekilde, tarikatlarda mürþidler silsilesi, bir mürþidin ölmeden önce bir baþkasýna "hilafet" vermesi esastýr, fakat Bediüzzaman'ýn çizgisinde böyle bir þey yoktur. Sonra, Bediüzzaman'ýn hayat, Ýslami anlayýþ ve hizmet yolunun sosyolojik bir tetkiki bile, onunla Nakþiliðin içtimai hizmet çizgisi arasýnda dahi, birbirinin devamý sayýlabilecek paralellikler

 

Kaynak:

Milliyet, Hakan Yavuz, Fethullah Gülen’le Röportaj, 12 Aðustos 1997