[Yorum - Halil Çelik] Ýslam dünyasýnda bayram

[Gast]

 

Arap ve Ýslam dünyasýnda Müslümanlar, 11 ayýn sultaný Ramazan ayýnda tutulan oruçlarýn, kýlýnan namazlarýn, verilen zekatlarýn ve indirilen hatimlerin yaydýðý yoðun manevi atmosfer içinde sevinçle, huzurla ve ibadet duygusuyla bayramý idrak ederler.

 

Ýþgal, savaþlar, iþsizlik, pahalýlýk, kötüleþen ekonomi ve siyasi durum gibi ümmetin içinde yaþadýðý istisnai þartlara raðmen zorluklara ve sorunlara karþý koyma gücü, bayramlarý daha bir heyecanlý kýlmaktadýr. Petrol zenginliðine raðmen iþsizliðin, erken emekliliðin ve hükümet yardýmlarýnýn yokluðu, gölgesini sokaklarda hissettirmesine ve bayram sevincini kýrmasýna raðmen Iraklýlar ve Filistinliler, ailece mutlu bir bayram geçirebilmek için her tür vesileyi arýyor ve buluyorlar. Irak'ta çevre mühendisliði alanýnda master yapmýþ altý çocuklu ve iþsiz Ebu Dua El Ceburi, bayram öncesi ailesinin zaruri ihtiyaçlarýný karþýlamak için 100 dolar borç almýþ. Dört çocuklu ve geçmiþte askerî sanayide mühendis olmuþ ancak þimdi ekmeðini sokakta arayan Muhammed Hasan, yeni kýyafetler satýn alamadýðýndan kullanýlmýþ kýyafetlere yöneliyor.

 

Filistin'deki þartlar Irak'tan pek farklý deðil. Dünyanýn gözleri önünde dayatýlan ekonomik ambargo altýnda bayrama giren Gazze'deki 1,5 milyon Filistinli, yüzde 85'e varan iþsizliðin iþgalin ve hayat pahalýlýðýnýn gölgesinde bayram hazýrlýklarý yapýyor ve ekonomik imkânlarýnca çocuklarýný sevindiriyorlar. Bayramda Filistinli kadýn sevinç ve abluka altýnda dengeyi kuran akýl olarak tek baþýna zorluklarý ortadan kaldýrýyor, çocuklarýnýn ve bütün sevdiklerinin yüzüne mutluluk yayýyor. Bayram sevincini canlý tutma uðrunda yaptýðý fedakârlýklar büyüktür Filistinli kadýnýn. Otuzlu yaþlardaki Ümmü Fadi El Melik bayram hazýrlýklarýnýn her Filistinli kadýn gibi basit olduðunu, genel bir ev temizliðiyle baþladýðýný, misafirleri karþýlamak için ev düzenlenmesi, yemek ve tatlýlarýn hazýrlanmasý ile devam ettiðini belirtiyor. Tabii en büyük bayram hazýrlýðýnýn küçük kalplerine bayram sevincini girdirmek için çocuklara yeni elbiseler satýn almak olduðunu belirtmeden geçmiyor.

 

Ýslam'ýn 14 asýrdýr yaþanan pratiðinden dolayý farklý dil ve ýrktaki Müslümanlarýn bayramý idrak ediþ þekilleri birbirine benzer; ama bölgesel gelenek ve göreneklerden dolayý bayramlaþmadan tutun da yemek ve tatlý çeþitlerine kadar deðiþiklik arz eder. Bayram namazý sonrasý ailenin büyüklerine gidilir. Yemekler yenilir. Yakýnlar ziyaret edilir. Tabii çocuklar bayramlarýn en sevinçli ve mutlu yüzleridir. Araplarda bayramýn bir günü tek bir evde geçirilir. Bir kýsmý daha sonra evlerine dönerler ve ziyaretçilerini karþýlamaya baþlarlar. Gece de bayram yemeði için toplanýlýr. Suriye'de bayram namazý sonrasý insanlar kabirleri ziyaret ederler ve kabirlerin üzerine misk gibi kokan yeþil otlar koyarlar. Bayram tatlýlarý ise Halep fýstýðý ve hindistanceviziyle doldurulmuþ kek, hurma ezmesiyle yapýlan bir çeþit tatlýdýr. Nijerya'da ise bayram namazýna gitmeden önce her aile bayram günü sabahý yemek için tavuk veya etten ibaret bir yemek ve makarna hazýrlar, hediye olarak bu yemekten ailelere ve yakýnlara verilir. Singapur'da bayram gecesi yatsý namazýndan sonra hazýrlanan özel bir yemek vardýr. Bu yemek nargile aðacýnýn kökleriyle kare þeklinde sarýlmýþ pirinçten ibarettir. Bayram namazý büyük meydanlarda kýlýnýr, küçüðü ve büyüðüyle bütün aileler namaza giderler. Sonrasýnda aile ziyareti ve özellikle yaþlýlar ziyaret edilir.

 

Eritre'de dede veya babanýn öldüðü her aile, yakýnlarý yemeðe çaðýrýr ve ardýndan misafirler yemek masasýnda ölüye dua ederler. Fakat bu törenlerde hüzün yoktur. Çünkü o gün bayramdýr. Somali'de Somalili aileler çocuklar için yeni elbiseler satýn alma hazýrlýðý yaparlar. Yemen'de Yemenlilerin geleneði bayramý on gün önceden karþýlamakla baþlar. Küçükler ve büyükler Ramazan Bayramý'nýn geliþine sevinçlerini ve mübarek Ramazan günlerinin ayrýlýðýna üzüntülerinin ifadesi olarak yakmak için odun toplarlar ve kümeler haline getirirler.

 

Büyükler bayram için gerekli ihtiyaçlarý gecenin geç saatlerine kadar açýk olan dükkânlardan alýrlar. Kadýnlar bayram sabahý misafirlere sunacaklarý yiyecekleri hazýrlamak için sabahlarlar. Aile reisi namazdan geldiði zaman eþi ve evlatlarý en güzel kýyafetleriyle onu karþýlarlar. Eþ kocasýnýn bayramýný tebrik eder ve ardýndan çocuklar babalarýnýn elini öperler. Sana halkýnda bir gelenek olarak babalarýnýn dizlerini öperler. Baba çocuklarýna bayram hediyeleri verir. Beraber kahvaltý yaparlar, akrabalarla ve komþularla bayramlaþmak için çýkarlar. Müslümanlar bayramý sevinç ve ibadet duygusuyla yaþarlar. Zor ekonomik ve siyasi þartlardaki sorunlara raðmen. Bunun en iyi kanýtý ise Irak ve Filistin baþta olmak üzere zor günler yaþayan Ýslam dünyasý. Bayramýnýz kutlu olsun.

 

 

HALÝL ÇELÝK