Ismin Günahi Nasildir?

Hayirli günler,

Isimlerimizi Annemiz ve Babalarimiz daha dogrusu buyuklerimiz koyuyolar,

bir ismin (mesela Ahu, banu, Sibel, Derya gibi)dinen anlami olmayan yüce Allah kimi suclu bulur? Ismi vereninmi, veya o Ismi kullananinmi?

Daha dogrusu bu Konuda ne yapmali?

Deðerli Kardeþimiz;

Yeni doðan çocuða kýsa bir süre içinde güzel bir isim koymak anne ve babalarýn en önemli görevlerindendir. Çocuða konulan isim hem bu dünyada hem de ahirette geçerlidir. Rasulullah (sav) sadece çocuklarýn deðil, büyük insanlarýn ismiyle dahi ilgilenmiþtir. Kötü bulduðu bazý isimleri deðiþtirme yoluna gitmiþtir. Yine konulmasý gereken güzel isimler hakkýnda bilgiler vermiþ, zaman zaman bizzat kendileri çocuklara isimler vermiþtir.

Rasulullah (sav) güzel isim koymanýn önemini þöyle açýklýyor: “Sizler kýyamet günü isimlerinizle ve babalarýnýzýn isimleriyle çaðrýlacaksýnýz. Öyleyse isimlerinizi güzel yapýn.” (1)

Bu çaðýrma iþlemini Allah'ýn görevlendirdiði bir melek Allahýn izniyle yapacaktýr. Hiç kimse kýyamet günü Allah (c.c.)’ýn hoþlanmayacaðý isimle O’nun karþýsýna çýkmak istemez. Öyleyse kötü olan isimlerin çocuklara verilmemesi gerekir.

Rasulullah (sav)’ýn isim konusundaki hassasiyetini daha iyi anlamak için þu hadis-i þerifi de görmek lazým. Yahya bin Said (r.a.) anlatýyor: Hz. Peygamber (sav) bol sütlü bir deve hakkýnda: “Bunu kim saðacak?” diye sordu. Bir adam ayaða kalkmýþtý ki, Rasulullah (sav) adama: “Ýsmin ne?” diye sordu. Adam: “Mürre (acý)” diyince ona “Otur” dedi. Hz. Peygamber (sav) tekrar: “Bunu kim saðacak?” diye sordu. Bir baþkasý ayaða kalktý, ben saðacaðým diyecekti. Hz. Peygamber (sav) ona da: “Ýsmin ne?” diye sordu. Adam: “Harb” diyince, ona da: “Otur” dedi. Rasulullah (sav): Bu deveyi bize kim saðacak?” diye sormaya devam etti. Bir adam daha kalktý. Ona da ismini sordu. O da “Ya’iþ” (yaþýyor) cevabýný alýnca ona “Sen sað” dedi.(2)

Allahü Azimüsþan’ýn has isimleri kullara isim olarak verilmez. Ancak sýfatlarý isim olarak verilebilir. Mesela; Kerim, Halim, Kadir, gibi kelimeleri insanlara isim olarak vermek caizdir. Ancak bu isimlerin baþýna bir (Abd) kelimesi ilave ederek söylemek ise pek güzel bir dikkattir. Zira (Abd) kelimesini ilave ederek söylediðiniz takdirde Kerim’i Abdülkerim olarak söylersiniz. Bu takdirde Kerim’in kulu demiþ olacaðýnýzdan mana pek güzel bir þekil alýr.

Nitekim Aziz isminin baþýna da bir (Abd) kelimesi ilave ederek söylediðinizde azizin kulu manasýna Abdülaziz demiþ olursunuz. Mecburi olmasa da güzel bir hassasiyet olur.

Rasulullah(sav)’ýn açýklamalarýna göre en güzel isim olarak adlandýrýlanlardan bazýlarý þunlardýr: Erkek ismi olarak, Abdullah, Abdurrahman, Muhammed, Peygamberlerin isimleri, Hasan, Hüseyin ve diðer Ýslam büyüklerinin isimleri tavsiye edilen isimlerdir. Kýz isimleri olarak da, Aiþe (Ayþe), Fatýma, Zeyneb, Hatice, Cemile, Zehra… gibi isimler güzeldir.

Mahþerde her çocuk, konan ismiyle çaðrýlacaktýr. Þayet çocuðun ismi kötü manaya gelen gayrimüslim ismi ise, mahþer halký önünde isminden dolayý utanan çocuk,

'Allah beni doðuþtan Müslüman olarak dünyaya gönderdi, sen neden bana kötü manaya gelen ismi koydun?' diye isim koyandan davacý olacaktýr. Ýsmin manasýnýn böylesine ehemmiyetinden dolayýdýr ki, Peygamber'imiz kötü manaya gelen yabancý isimleri iyi manaya gelen Müslüman isimleriyle deðiþtirme örnekleri vermiþtir. Mesela (Uzza putun kulu) manasýna gelen (abdu'l-uzza)'yý, Allah'ýn kulu manasýna gelen (Abdullah) ile deðiþtirmiþtir. Ateþ parçasý manasýna gelen (cemre)'yi de güzel kýz manasýna gelen (cemileyle) ile, Harp ismini de Hasan'la düzeltmiþtir. Demek ki, Müslüman isminden maksat, mananýn kötü olmamasýdýr.

Bununla beraber bazen isimlerde mana açýk da olmayabiliyor. (Aleyna) gibi. Son zamanlarda çok rastladýðýmýz bu (Aleyna)'nýn ne manaya geldiðini pek bilemiyoruz. Çünkü, Kur'an'da geçen (aleyna) isim deðildir. Sadece yer aldýðý cümlenin içinde (üzerimize) manasýna gelmektedir:

- (Vema aleyna) bizim üzerimize, (illel'belað) tebliðden baþka bir görev yoktur, manasýna gelebilen (bizim üzerimize)'yi, cümle içindeki yerinden çekip birine isim olarak verdiðinizde, ne manaya geldiðini anlamak zorlaþmaktadýr. Belki de Yasin'deki bu (aleyna)'yý isim olarak seçenler, (bu çocuk bizim üzerimize Allah'ýn bir ihsanýdýr) demek istemekteler.

Bir de kýzlarýmýza verilen Kezban ismi vardýr ki, zannederim yanlýþ anlaþýlan isimlerden biri de budur. Kezban'ý hep yalancý manasýna anlayanlar, Kur'an'daki (tükezziban) ile karýþtýrmýþlardýr. Çoðu kimseler Farsçadaki (ev hanýmý) manasýna gelen (Kedban)'dan alýnma Kezban'ý, Arapçadaki 'yalanlayan' manasýna gelen tükezziban'dan alýnma sanarak bu isimden hep ürkmüþlerdir.

Bununla baraber iyi bir anlamý olmasýna raðmen yanlýþ anlaþýlacak isimler koymamaya dikkat etmenin faydalý olacaðýný düþünüyoruz. Bu nedenle kýz çocuklarý için, Büþra, Beyza, Selma, Esma, Ahsen, Rabia, Saliha, Salime, Adile.. gibi kolay seslendirilen, yanlýþ yazma ve yanlýþ söyleme ihtimali olmayan tek isimler tercih edilebilir.

Sözün özü: Ebeveynler yavrularýna karþý ilk görevlerini yerine getirirken, gayrimüslim kimliðini çaðrýþtýran yabancý isim koymaktan kaçýnmalý ki, mahþerde koyduklarý isimlerle çaðrýlan çocuklarýnýn þikayetine muhatap olmasýnlar. Bu konuda elbette bizim gibi düþünmeyenler de olabilir: "Tercih size aittir, kim neye layýksa onu bulur." demekten baþka sözümüz olamaz onlara da. Müddessir Sûresi'ndeki ayetin ikazý hepimiz için geçerlidir:

Ayrýca bir ismin mutlaka Arapça olmasý þart deðildir. Türkçe, Farsça ya da baþka bir dilde de olabilir. Önemli olan bu ismin yukarýdaki ölçülere aykýrý olmamasýdýr.

-Herkes kendi tercihinin sorumlusudur!

1- Ebu Davud, Edeb 69

2- Muvatta, Ýsti’zan 24

Sadýk Akkiraz, Ahmet Þahin

Selam ve dua ile...

Sorularla Ýslamiyet Editör