1. - 3. Söz (Persisch)

[Webmaster]

کلام های کوتاه	Küçük Sözler
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ وَ بِهِ نَسْتَعِينُ اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَ الصَّلاَةُ وَ السَّلاَمُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ عَلَى آلِهِ وَ صَحْبِهِ اَجْمَعِينَ	بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ وَ بِهِ نَسْتَعِينُ اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَ الصَّلاَةُ وَ السَّلاَمُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ عَلَى آلِهِ وَ صَحْبِهِ اَجْمَعِينَ
ای برادر! از من چند نصیحت خواسته بودی	Ey kardeş! Benden birkaç nasihat istedin.
چون تو سرباز هستی، بنابراين چند حقیقت را ضمن مثال‌های نظامی و هشت حکایت کوتاه بیان کرده‌ام، تو نیز همراه با نفسم به آن گوش فرا ده،	Sen bir asker olduğun için askerlik temsilatıyla, sekiz hikâyecikler ile birkaç hakikati nefsimle beraber dinle.
زیرا نفسم را زیادتر از هرکس دیگری به نصیحت محتاج می‌بینم. زمانی از هشت آیه استفاده کردم، و هشت گفتار را کمی طولانی به نفسم گفته بودم	Çünkü ben nefsimi herkesten ziyade nasihate muhtaç görüyorum.Vaktiyle sekiz âyetten istifade ettiğim sekiz sözü biraz uzunca nefsime demiştim.
اکنون کوتاه و با زبانی عامیانه به نفسم خواهم گفت، هرکس می‌خواهد، همراه با ما گوش فرا دهد.	Şimdi kısaca ve avam lisanıyla nefsime diyeceğim. Kim isterse beraber dinlesin.
کلام اوّل	Birinci Söz
بِسْمِ اللّه ابتدای هر خیری‌ست. ما نیز ابتدا، با آن شروع می‌کنیم	Bismillah her hayrın başıdır. Biz dahi başta ona başlarız.
بدان ای نفسم! که این کلمه‌ی مبارک، هم نشانه اسلام است، و هم تمام موجودات با زبان حال خود، آن را ورد زبان دارند	Bil ey nefsim, şu mübarek kelime İslâm nişanı olduğu gibi bütün mevcudatın lisan-ı haliyle vird-i zebanıdır.
	Bismillah ne büyük tükenmez bir kuvvet, ne çok bitmez bir bereket olduğunu anlamak istersen şu temsilî hikâyeciğe bak, dinle.
شخصی که در بیابان‌های عرب بدوی سیاحت می‌کند، لازم است، اسم رییس قبیله‌یی را بگیرد، و تحت حمایتش قرار گیرد، تا از شَر راهزنان نجات پیدا کرده، و بتواند حاجاتش را مهیّا نمايد	Şöyle ki: Bedevî Arap çöllerinde seyahat eden adama gerektir ki bir kabile reisinin ismini alsın ve himayesine girsin, tâ şakîlerin şerrinden kurtulup hâcatını tedarik edebilsin.
#2
در غیر این صورت تک و تنها در برابر احتیاجات و دشمنان بی‌شمارش پریشان خواهد‌ شد.	Yoksa tek başıyla hadsiz düşman ve ihtiyacatına karşı perişan olacaktır.
اینک دو نفر، برای چنین سیاحتی به صحرایی رفته، و به راه می‌افتند،	İşte böyle bir seyahat için iki adam sahraya çıkıp gidiyorlar.
یکی از آن‌ها متواضع بود، و دیگری مغرور	Onlardan birisi mütevazi idi, diğeri mağrur.
متواضع، اسم رییسی را گرفت، و مغرور ابا ورزید..	Mütevazii, bir ­reisin ismini aldı. Mağrur, almadı.
متواضع، به واسطه آن نامی که گرفته بود، همه جا را در سلامت کامل سیاحت کرد،	Alanı, her yerde selâmetle gezdi.
و در حین سیاحت اگر اتفاقی به راهزنی برخورد می‌کرد، می‌گفت: "من به نام فلان رییس سیاحت می‌کنم." و راهزن دفع شده، کاری با او نداشت	Bir katıu’t-tarîke rast gelse der: “Ben, filan reisin ismiyle gezerim.” Şakî def’olur, ilişemez.
‌یی وارد می‌شد، به خاطر آن نام حرمت می‌دید. اگر هم به خیمه	Bir çadıra girse o nam ile hürmet görür.
ولی دیگری که مغرور بود، در مدت سیاحتش بلاهایی کشید، که قابل گفتن نيست	Öteki mağrur, bütün seyahatinde öyle belalar çeker ki tarif edilmez.
دایم می‌لرزید، و مدام درحال گدایی کردن بود،	Daima titrer, daima dilencilik ederdi.
هم ذلیل و هم رسوا شد	Hem zelil hem rezil oldu.
بدان! که تو آن سیّاحی و این دنیا هم یک صحراست. اکنون ای نفسِ مغرورم	İşte ey mağrur nefsim, sen o seyyahsın. Şu dünya ise bir çöldür.
عجز و فقرت بی شمار	Aczin ve fakrın hadsizdir.
دشمنان و حاجاتت بی‌نهایت است	Düşmanın, hâcatın nihayetsizdir.
و حال که چنین است، اسم مالک ابدی و حاکم ازلی این صحرا را بگیر	Madem öyledir, şu sahranın Mâlik-i Ebedî’si ve Hâkim-i Ezelî’sinin ismini al.
تا از گدایی تمام کاینات و از لرزیدن در برابر هر حادثه‌یی رهایی یابی.	Tâ bütün kâinatın dilenciliğinden ve her hâdisatın ­karşısında titremeden kurtulasın.
آری، این کلمه، چنان گنج پر برکتی‌ست، که	Evet, bu kelime öyle mübarek bir definedir ki
عجز و فقر بی‌نهایتت را به رحمت و قدرت بی‌نهایتی ربط داده، و عجز و فقر را برایت در درگاه رحیم قدیر مقبول‌ترین شفاعت‌کننده خواهد‌ کرد.	senin nihayetsiz aczin ve fakrın, seni nihayetsiz kudrete, rahmete rabtedip Kadîr-i Rahîm’in dergâhında aczi, fakrı en makbul bir şefaatçi yapar.
آری کسی که با این کلمه حرکت می‌کند، به مانند شخصی‌ست، که به سربازی اعزام شده،	Evet, bu kelime ile hareket eden, o adama benzer ki askere kaydolur,
و به نام دولت حرکت کرده، و از هيچ کس پروايی به دل ندارد، و به نام قانون و به نام دولت سخن گفته، و هرکاری را انجام داده، و در مقابل هر چیزی ایستادگی می‌کند	devlet namına hareket eder. Hiçbir kimseden pervası kalmaz. Kanun namına, devlet namına der, her işi yapar, her şeye karşı dayanır.
در ابتدا گفتیم، که تمام موجودات با زبان حال‌شانبِسْمِ اللّهِ می‌گویند	Başta demiştik: Bütün mevcudat, lisan-ı hal ile Bismillah der.
#3
آیا بدین‌گونه است؟	Öyle mi? Evet,
همان‌گونه که اگر شاهد باشی، شخصی بیاید، و تمام اهالی شهر را به زور به مکانی سوق دهد، و وادار به انجام کارهایی کند	nasıl ki görsen, bir tek adam geldi, bütün şehir ahalisini cebren bir yere sevk etti ve cebren işlerde çalıştırdı.
بی‌شک می‌دانی، که آن شخص با نام خود و با قوّت خود حرکت نمی‌کند،	Yakînen bilirsin; o adam kendi namıyla, kendi kuvvetiyle hareket etmiyor.
بلکه او سربازی‌ست، که به نام دولت حرکت کرده، و به قوّت پادشاهی تکیه داده است	Belki o, bir askerdir, devlet namına hareket eder, bir padişah kuvvetine istinad eder.
همان‌طور نیز هر چیزی به نام حضرت‌حق حرکت می‌کند، بدین‌صورت که: تخم‌ها و هسته‌های کوچک ذره مانند، بر روی خود درختان بزرگ را حمل می‌کنند، و بارهایی به‌سان کوه را بلند می‌کنند	Öyle de her şey, Cenab-ı Hakk’ın namına hareket eder ki zerrecikler gibi tohumlar, çekirdekler başlarında koca ağaçları taşıyor, dağ gibi yükleri kaldırıyorlar.
پس هرکدام از درختان بِسْمِ اللّهِ	Demek her bir ağaç, Bismillah der.
خزینه‌ی رحمت، دستانش را پر کرده، و به ما تقدیم می‌نماید از میوه‌های	Hazine-i rahmet meyvelerinden ellerini dolduruyor, bizlere tablacılık ediyor.
و هر کدام از بوستان‌ها	Her bir bostan, Bismillah der.
هم‌چون دیگ بزرگی می‌شود، و از آشپزخانه قدرت الهی، در درون خود انواع و اقسام خيلی زيادی از غذاهای لذيذ مختلف را همراه با هم می‌پزد	Matbaha-i kudretten bir kazan olur ki çeşit çeşit, pek çok muhtelif leziz taamlar, içinde beraber pişiriliyor.
و هر کدام از حيوانات پُربرکت همانند گاو، شتر، بره و بز	Her bir inek, deve, koyun, keçi gibi mübarek hayvanlar Bismillah der.
و از فیض رحمت، چشمه شيری می‌شوند، و به ما، به نام رزاق، لطیف‌ترین و تمیزترین غذایی چون آب حیات را تقدیم می‌کنند.	Rahmet feyzinden bir süt çeşmesi olur. Bizlere Rezzak namına en latîf, en nazif, âb-ı hayat gibi bir gıdayı takdim ediyorlar.
هر کدام از ريشه‌ها و رگه‌های نرم ابریشم مانندِ درختان و نباتات و سبزه‌ها	Her bir nebat ve ağaç ve otların ipek gibi yumuşak kök ve damarları,Bismillah der.
و خاک و سنگ سفت و محکم را سوراخ کرده،	Sert olan taş ve toprağı deler, geçer.
و نام الله و نام رحمن را گفته، هر چيزی برای‌شان مسخر می‌شود	Allah namına, Rahman namına der, her şey ona musahhar olur.
آری هم‌چون انتشار و پخش شاخه‌ها در هوا و دادن میوه نيز، انتشار و نفوذ ریشه‌ها با کمال سهولت در خاک و سنگ سفت و میوه دادن در زیر زمین	Evet, havada dalların intişarı ve meyve vermesi gibi o sert taş ve topraktaki köklerin kemal-i suhuletle intişar etmesi ve yer altında yemiş vermesi
هم مرطوب ماندن برگ‌های سبز و نازک، ماه‌ها در برابر شدت حرارت	hem şiddet-i hararete karşı aylarca nazik, yeşil yaprakların yaş kalması,
به شدت به دهان "طبیعت پرستان" سیلی می‌زند، و به چشمان کور شده‌شان انگشت فرو می‌کند، و می‌گوید، که	tabiiyyunun ağzına şiddetle tokat vuruyor. Kör olası gözüne parmağını sokuyor ve diyor ki:
#4
حتی "صلابت و حرارت" که بیش از هر چیز به آن اعتماد دارید، تحت امر حرکت می‌کند؛	En güvendiğin salabet ve hararet dahi emir tahtında hareket ediyorlar ki,
بدین‌گونه که آن ریشه‌های نرم ابریشم مانند، تک به تک، چون عصای موسی(ع) به دستور فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْحَجَرَ پیروی کرده، و سنگ‌ها را می‌شکافند،	o ipek gibi yumuşak damarlar, birer asâ-yı Musa (as) gibi فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْحَجَرَ emrine imtisal ederek taşları şakkeder.
و یک به یک آن برگ‌های نازنین و نازکِ چون برگ سیگار، همانند اعضای ابراهیم(ع) در مقابل حرارت آتش‌فشان آیه‌ی يَا نَارُ كُونِى بَرْدًا وَ سَلاَمًا را می‌خوانند.	Ve o sigara kâğıdı gibi ince nâzenin yapraklar, birer aza-yı İbrahim (as) gibi ateş saçan hararete karşı يَا نَارُ كُونِى بَرْدًا وَ سَلاَمًا âyetini okuyorlar.
حال این‌که هر چیز، معناً بِسْمِ اللّهِ می‌گويد،	Madem her şey manen Bismillah der.
و به نام الله نعمت‌های الهی را آورده، و به ما می‌دهد،	Allah namına Allah’ın nimetlerini getirip bizlere veriyorlar.
پس ما نیز باید بِسْمِ اللّهِ بگوییم،	Biz dahi Bismillah demeliyiz.
و باید به نام الله ببخشیم، و باید به نام الله بگیریم،	Allah namına vermeliyiz, Allah namına almalıyız.
پس بدين‌سان نباید، حاضر به گرفتن چیزی از انسان های غافلی باشيم،که به نام الله نمی‌بخشند.	Öyle ise Allah namına vermeyen gafil insanlardan almamalıyız.
سوال :به انسان‌هایی که در حکم فروشنده‌اند، بها می‌دهیم،	Sual: Tablacı hükmünde olan insanlara bir fiyat veriyoruz.
آیا الله که صاحب اصلی مال است، از ما چه بهایی می‌خواهد؟	Acaba asıl mal sahibi olan Allah, ne fiyat istiyor?
پاسخ:آری البته آن مُنعمِ حقیقی از ما در مقابل بدل مال‌ها و نعمت‌های قیمتدار، بها می‌خواهد، و آن هم سه چیزاست:	Elcevap: Evet, o Mün’im-i Hakiki, bizden o kıymettar nimetlere, mallara bedel istediği fiyat ise üç şeydir.
یکی ذکر، یکی شکر و دیگری فکر است	Biri zikir, biri şükür, biri fikirdir.
در ابتدا بِسْمِ اللّهِ ذکر است،	Başta Bismillah zikirdir.
و در انتها	Âhirde Elhamdülillah şükürdür.
در میانه نیز تفکر و درک نمودن نعمت‌های با ارزشی که خارقه‌ی صنعت و هدیه‌ی رحمت و معجزه‌ی قدرتِ احدِ صمد می‌باشد، فکر است.	Ortada, bu kıymettar hârika-i sanat olan nimetler Ehad-i Samed’in mu’cize-i kudreti ve hediye-i rahmeti olduğunu düşünmek ve derk etmek fikirdir.
#5
همان‌گونه که اگر پادشاهی توسط آدم مسکينی هدیه‌یی با ارزش برایت بفرستد، و تو در عوض تشکر از پادشاه، پای آن آدم مسکین مجری امر را ببوسی، و صاحب هدیه را نشناسی، مرتکب کار ابلهانه‌یی شده‌یی	Bir padişahın kıymettar bir hediyesini sana getiren bir miskin adamın ayağını öpüp hediye sahibini tanımamak ne derece belâhet ise
همان‌طور نيز، منعم‌های ظاهری را مدح و محبت کردن، و منعمِ حقیقی را از یاد بردن نیز، کاری به مراتب ابلهانه‌تر از آن است	öyle de zahirî mün’imleri medih ve muhabbet edip Mün’im-i Hakiki’yi unutmak, ondan bin derece daha belâhettir.
پس ای‌نفس‌اگر می‌خواهی، ابلهی چون این شخص نباشی:به نام الله ببخش به نام الله بگیر.. ….به نام الله شروع کن..به نام الله کارکن به نام الله کارکن .والسلام	Ey nefis, böyle ebleh olmamak istersen Allah namına ver, Allah namına al, Allah namına başla, Allah namına işle. Vesselâm.
کلام دوّم	İkinci Söz
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ اَلَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْب	بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ اَلَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ
می‌خواهی بدانی، که چه نعمت و سعادت بزرگی و چه راحتی و لذت فراوانی در ایمان وجود دارد، پس حکایت کوتاه تمثیلی زیر را ببين، و گوش کن	İmanda ne kadar büyük bir saadet ve nimet ve ne kadar büyük bir lezzet ve rahat bulunduğunu anlamak istersen şu temsilî hikâyeciğe bak, dinle:
زمانی دو نفر، هم برای تجارت و هم برای تفریح به سیاحتی رفتند.	Bir vakit iki adam, hem keyif hem ticaret için seyahate giderler.
یکي خودبین و بدبخت به يک طرف و ديگری، خدابین و بختیار، طرف دیگر را در پیش گرفته، و می‌روند	Biri hodbin, tâli’siz bir tarafa; diğeri hudâbin, bahtiyar diğer tarafa sülûk eder, giderler.
#6
آدم خودبین، هم از خودگامگی و خود‌اندیشی	Hodbin adam, hem hodgâm hem hod-endiş hem bedbin olduğundan
هم به خاطر بدبينی که داشت،کیفر بدبینی خود را دید، و در مملکتی اُفتاد، که آن را ویرانه تصور می‌کرد	bedbinlik cezası olarak nazarında pek fena bir memlekete düşer.
از بدبینی می‌بیند، که در هر جای آن، بیچاره‌های عاجز از دست آدم‌های وحشیِ زورگو و تخریبات‌شان واویلا سر می‌دهند.	Bakar ki her yerde âciz bîçareler, zorba müthiş adamların ellerinden ve tahribatlarından vaveylâ ediyorlar.
به هر جایی که می‌رفت، چنین احوال غمگین و دردناکی را مشاهده می‌کرد،	Bütün gezdiği yerlerde böyle hazîn, elîm bir hali görür.
و تمام مملکت را به شکل ماتم‌خانه ‌یی عمومی پنداشت،	Bütün memleket, bir matemhane-i umumî şeklini almış.
و خود او نیز به خاطر حس کردن چنین حالت تاریک و دردناک، به جز سرخوشی چاره‌ی دیگری نداشت،	Kendisi şu elîm ve muzlim haleti hissetmemek için sarhoşluktan başka çare bulamaz.
چون او هر کس را دشمن و اجنبی می‌دید	Çünkü herkes ona düşman ve ecnebi görünüyor.
و در این میان نیز، جنازه‌های ترسناک و یتیمان مأیوس و گریان را مشاهده نمود،	Ve ortalıkta dahi müthiş cenazeleri ve meyusane ağlayan yetimleri görür.
وجدانش در عذاب باقی ماند.	Vicdanı, azap içinde kalır.
و دیگری خدابین، خداپرست و حق اندیش، چون اخلاق خوبی داشت، به مملکتی اَفتاد، که آن را زیبا تصور می‌کرد.	Diğeri hudâbin, hudâ-perest ve hak-endiş, güzel ahlâklı idi ki nazarında pek güzel bir memlekete düştü.
و این آدم خوب در مملکتی که وارد شد، از خوش‌بینی	İşte bu iyi adam, girdiği memlekette bir umumî şenlik görüyor.
شاهد یک جشن عمومی بود، و او در این مجالس ذکر که هر طرف آن شادمانی، شهرآیین، شادی و نشاط برپا بود، همه را دوست و اقوام خود می‌دید.	Her tarafta bir sürur, bir şehrâyin, bir cezbe ve neşe içinde zikirhaneler; herkes ona dost ve akraba görünür.
و در تمام مملکت یک جشن ترخیص عمومی را مشاهده می‌کرد	Bütün memlekette yaşasınlar ve teşekkürler ile bir terhisat-ı umumiye şenliği görüyor.
که با قدردانی و فریاد "تبریک و زنده باد" همراه بود. و صدای طبل و آواز شادی را به همراه تکبیر و تهلیل جهت اعزام به سربازی می شنوید	Hem tekbir ve tehlil ile mesrurane ahz-ı asker için bir davul, bir muzıka sesi işitiyor.
و در حالی که بدبخت اولی، از درد خود و عموم مردم رنج می برد، در عوض، نفر بختیار از شادی خود و عموم خلق، شاد و مفرّح می‌شد،	Evvelki bedbahtın hem kendi hem umum halkın elemi ile müteellim olmasına bedel; şu bahtiyar, hem kendi hem umum halkın süruru ile mesrur ve müferrah olur.
و تجارتی سودمند نیز به دست آورد، و خدا را شکر کرد	Hem güzelce bir ticaret eline geçer, Allah’a şükreder.
و سپس برگشت، و در راه، اتفاقی به آن نفر دیگر برخورد کرد	Sonra döner, öteki adama rast gelir.
#7
و از حالش با خبر شد	Halini anlar.
، به او گفت	Ona der:
: "دوست من! تو دیوانه شده‌یی و کثیفی‌های باطنت آن‌طور روی ظاهرت تاثیر گذاشته است، که خنده را گریه، و ترخیص را غارت و چپاول تصور می‌کنی	“Yahu sen divane olmuşsun. Bâtınındaki çirkinlikler, zahirine aksetmiş olmalı ki gülmeyi ağlamak, terhisatı soymak ve talan etmek tevehhüm etmişsin.
بيا و عاقل باش، و قلبت را پاک کن	Aklını başına al, kalbini temizle.
تا این پرده‌ی مصیبت از پیش چشمانت بالا رفته، و حقیقت را بتوانی ببینی	Tâ şu musibetli perde senin nazarından kalksın, hakikati görebilesin.
زیرا پادشاه این مملکت بی‌نهایت عادل، مرحمتکار، رعیت‌پرور، مقتدر، انتظام‌پرور و مشفق است، و مملکتی اين چنين با آثارِ ترقّيات و کمالات در برابر چشم‌ها نمايان کرده، تا بگويد، آن‌گونه نیست، که در گمان و وهم‌ات تجسم می‌کنی."	Zira nihayet derecede âdil, merhametkâr, raiyet-perver, muktedir, intizam-perver, müşfik bir melikin memleketi hem bu derece göz önünde âsâr-ı terakkiyat ve kemalât gösteren bir memleket, senin vehminin gösterdiği surette olamaz.”
سرانجام آن بدبخت عاقل شده، و پشیمان شد،	Sonra o bedbahtın aklı başına gelir, nedamet eder.
و گفت: "بر اثر عیش و نوش دیوانه شده بودم، خداوند خیرت دهد، مرا از این وضعیت جهنمی نجات دادی."	“Evet, ben işretten divane olmuştum. Allah senden razı olsun ki cehen­ne­mî bir haletten beni kurtardın.” der.
ی نفسم بدان! نفر اولی یا کافر و یا گناهکار غافل است،	Ey nefsim! Bil ki evvelki adam kâfirdir veya fâsık-ı gafildir.
و در نظر او اين دنيا نیز، یک ماتم خانه ‌ی عمومی‌ست	Şu dünya, onun nazarında bir matemhane-i umumiyedir.
و تمام ذی‌حیات نیز، هم‌چون یتیمانی گریان از سیلیِ زوال و فراق هستند	Bütün zî­­hayat, firak ve zeval sillesiyle ağlayan yetimlerdir.
حیوان و انسان نیز، موجودات به پنجه اجل گرفتار و سر به هوایند.	Hayvan ve insan ise ecel pençesiyle parçalanan kimsesiz başıbozuklardır.
موجودات بزرگی مانند کوه‌ها و دریاها نیز، در حکم جنازه‌های وحشت‌آور و بی‌روحند	Dağlar ve denizler gibi büyük mevcudat, ruhsuz, müthiş cenazeler hükmündedirler.
و اوهام وحشتناک دیگری هم چون این، که بسيار دردناک و کوبنده است، و از کفر و نادانی نشأت گرفته‌اند، او را در عذابی معنوی باقی می‌گذارند	Daha bunun gibi çok elîm, ezici, dehşetli evham, küfründen ve dalaletinden neş’et edip, onu manen tazip eder.
اما نفر دیگر مؤمن است	Diğer adam ise mü’mindir;
خالق و آفریدگار را می‌شناسد، و او را تصدیق می‌کند	Cenab-ı Hâlık’ı tanır, tasdik eder.
در نظر او این دنیا، یک مجلس و ذکرخانه‌ی رحمان، يک تعلیم‌گاه بشر و حیوان و یک میدان امتحان انس و جن است.	Onun nazarında şu dünya, bir zikirhane-i Rahman, bir talimgâh-ı beşer ve hayvan ve bir meydan-ı imtihan-ı ins ü cândır.
#8
و تمام مرگ و میر‌های حیوان و انسان نیز، ترخیصات است،	Bütün vefiyat-ı hayvaniye ve insaniye ise terhisattır.
تا آنان که وظیفه حیات‌شان را به اتمام رسانده‌اند، از این دار فانی با شادی معنوی و بی‌دغدغه به عالمی دیگر روند	Vazife-i hayatını bitirenler, bu dâr-ı fâniden, manen mesrurane, dağdağasız diğer bir âleme giderler.
تا برای وظیفه‌داران جدید جا باز شده، و بيايند، و شروع به کار کنند.	Tâ yeni vazifedarlara yer açılsın, gelip çalışsınlar.
تمام تولدات حیوان و انسان نیز ، آمدن جهت اعزام به سربازی و گرفتن سلاح و شروع به انجام وظیفه می‌باشد	Bütün tevellüdat-ı hayvaniye ve insaniye ise ahz-ı askere, silah altına, vazife başına gelmektir.
تمام ذی‌حیات نیز، یک به یک، سربازان مسرور و مؤظف، یک به یک، مأمورهای خاص سپاس‌گذارند	Bütün zîhayat, birer muvazzaf mesrur asker, birer müstakim memnun memurlardır.
تمام صداها نيز، یا ذکر و تسبیح شروع وظیفه ‌ها	Bütün sadâlar ise ya vazife başlamasındaki zikir ve tesbih
یا شکر و تفریح رسیدن خاتمه کار و یا نغمه ‌های برآمده از شادی انجام کار است	ve paydostan gelen şükür ve tefrih veya işlemek neşesinden neş’et eden nağamattır.
. در نظر آن مؤمن، تمام موجودات نيز، یک به یک، خدمتکارانی مونس، یک به یک، دوستانی مأمور و یک به یک، کتابی شیرین از سید کریم و مالک رحیم‌اند	Bütün mevcudat, o mü’minin nazarında, Seyyid-i Kerîm’inin ve Mâlik-i Rahîm’inin birer munis hizmetkârı, birer dost memuru, birer şirin kitabıdır.
حقیقت‌های شیرین خیلی زیادی چون این، لطیف، والا و لذیذ از ایمان تجلی کرده، و آشکار می‌شود.	Daha bunun gibi pek çok latîf, ulvî ve leziz, tatlı hakikatler, imanından tecelli eder, tezahür eder.
پس نتیجه می‌گیریم، ایمان، هسته‌ی معنوی طوبای جنت را حمل می‌کند	Demek iman, bir manevî tûba-i cennet çekirdeğini taşıyor.
و امّا کفر، تخم معنوی زقوم جهنم را دربردارد.	Küfür ise manevî bir zakkum-u cehennem tohumunu saklıyor.
سلامت و امنیت تنها در ايمان است و اسلام. و حال که چنین است	Demek selâmet ve emniyet, yalnız İslâ­miyet’te ve imandadır.
دایم باید بگوييم الْحَمْدُ لله عَلَی دِینِ الْاسْلَامِ وَ کَمَالِ الِایمَانِ	Öyle ise biz daima اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ عَلَى دِينِ اْلاِسْلاَمِ وَ كَمَالِ اْلاِيمَانِ demeliyiz.
#9
کلام سوم	Üçüncü Söz
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ يَا اَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا	بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ يَا اَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا
می‌خواهی بدانی، که عبادت، چه سعادت و تجارت بزرگ و فسق و سفاهت، چه هلاکت و خسارتی بزرگ می‌باشد، حکايت کوتاه تمثیلی زیر را ببين و گوش کن:	İbadet, ne büyük bir ticaret ve saadet; fısk ve sefahet, ne büyük bir hasaret ve helâket olduğunu anlamak istersen şu temsilî hikâyeciğe bak, dinle:
زمانی دو سرباز برای رفتن به شهری دور دستوری دريافت کردند،	Bir vakit iki asker, uzak bir şehre gitmek için emir alıyorlar.
و با هم ديگر به راه افتادند، تا به دو راهی رسيدند.	Beraber giderler, tâ yol ikileşir.
ر آن جا شخصی را يافتند، که به آن دو گفت: راه سمت راست، علاوه بر این‌که هيچ ضرری به همراه ندارد	Bir adam orada bulunur, onlara der: “Şu sağdaki yol, hiç zararı olmamakla beraber,
نُه نفر از ده مسافر آن، راحتی و منفعت بزرگ را مي‌یابند.	onda giden yolculardan ondan dokuzu büyük kâr ve rahat görür.
اما راه سمت چپ، علاوه بر این‌که هيچ منفعتی ندارد، نُه نفر از ده مسافر آن ضرر می‌بينند.	Soldaki yol ise menfaati olmamakla beraber, on yolcusundan dokuzu zarar görür.
لبته هر دو راه در درازی و کوتاهی يکسان هستند	Hem ikisi, kısa ve uzunlukta birdirler.
و تنها فرق‌شان اين است، که مسافر راه چپ بی‌نظم و بی‌قانون، بی‌کوله بار و بی‌سلاح می‌رود،	Yalnız bir fark var ki intizamsız, hükûmetsiz olan sol yolun yolcusu çantasız, silahsız gider.
و در ظاهر، راحتی و سهولتی دروغين را می بيند	Zahirî bir hiffet, yalancı bir rahatlık görür.
و امّا مسافر راه راست که در زير لوایِ نظمی نظامی‌ست، مجبور به حمل کيفی چهار کيلويی پر از مواد غذايی و دو کيلو سلاح کامل دولتی برای غلبه بر هر دشمنی‌ست.	İntizam-ı askerî altındaki sağ yolun yolcusu ise mugaddi hülâsalardan dolu dört okkalık bir çanta ve her adüvvü alt ve mağlup edecek iki kıyyelik bir mükemmel mîrî silahı taşımaya mecburdur.”
آن دو سرباز بعد از گوش دادن به حرف های آن شخص معرّف به راه افتادند	O iki asker, o muarrif adamın sözünü dinledikten sonra şu bahtiyar nefer, sağa gider.
#10
از آن دو، نفر بختيار به راست رفت، و با اين که بارهای سنگين چند کيلويی را بر دوش و کمر خود حمل می‌کرد، اما قلب و روحش از زير بار هزاران کيلو ترس و منت نجات پيدا کرد.	Bir batman ağırlığı omuzuna ve beline yükler fakat kalbi ve ruhu, binler batman minnetlerden ve korkulardan kurtulur.
و امّا نفر بدبخت که سربازی را رها کرد	Öteki bedbaht nefer ise askerliği bırakır.
قبول به تبعيت از نظام نشد، به چپ رفت،	Nizama tabi olmak istemez, sola gider.
و با اين که جسمش را از سنگينی وزنه‌ها نجات داد، اما قلبش در زير بار هزاران منت و روحش در زير پایِ بی‌نهايت ترس له شد	Cismi bir batman ağırlıktan kurtulur fakat kalbi binler batman minnetler altında ve ruhu hadsiz korkular altında ezilir.
و هم در وضعيتی که از هر کس گدايی و از هر چيزی و از هر حادثه ‌یی می ‌لرزيد	Hem herkese dilenci hem her şeyden, her hâdiseden titrer bir surette gider.
به محل مقصوده رسيد، و در آن‌جا کيفر قاچاق و عصيان خود را ديد	Tâ mahall-i maksuda yetişir. Orada, âsi ve kaçak cezasını görür.
شخص به راست رفته، که علاقمند به نظام سربازی بود، و از کيف و سلاحش به خوبی محافظت کرده بود، از هيچ کس منت نکشيد، و از هيچ کس ترسی به دل راه نداد، و با قلب و وجدانی راحت رفت، تا به شهر خواسته شده رسيد	Askerlik nizamını seven, çanta ve silahını muhafaza eden ve sağa giden nefer ise kimseden minnet almayarak, kimseden havf etmeyerek rahat-ı kalp ve vicdan ile gider. Tâ o matlub şehre yetişir.
و در آن‌جا به عنوان سربازی ناموس‌پرست که وظيفه اش را به خوبی به اتمام رسانده است، پاداش دریافت نمو	Orada, vazifesini güzelce yapan bir namuslu askere münasip bir mükâfat görür.
اکنون ای نفس سرکش! بدان که آن دو مسافر که يکی مطيع قانون الهی	İşte ey nefs-i serkeş! Bil ki o iki yolcu, biri mutî-i kanun-u İlahî,
و ديگری عاصی و تابع هوای نفسانی بود، انسان هاين	birisi de âsi ve hevaya tabi insanlardır.
و اما آن راه، راه حيات می‌باشد، که از عالم ارواح آمده، از قبر گذشته، و به آخرت می رود	O yol ise hayat yoludur ki âlem-i ervahtan gelip kabirden geçer, âhiretegider.
و آن کيف و سلاح نيز، عبادت و تقواست	O çanta ve silah ise ibadet ve takvadır.
عبادت، سنگينی چندان ظاهری دارد، اما در معنا آن‌طور راحت و سبک است، که قابل گفتن نیست،	İbadetin çendan zahirî bir ağırlığı var. Fakat manasında öyle bir rahatlık ve hafiflik var ki tarif edilmez.
چون عابد در نماز خود می‌گويد: اَشْهَدُ اَنْ لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ

 

يعنی خالق و رزاقی به غير از او نيست	Yani “Hâlık ve Rezzak, ondan başka yoktur.
ضرر و منفعت در دستان اوست	Zarar ve menfaat, onun elindedir.
او هم حکيم است، کار بيهوده نمی‌کند	O hem Hakîm’dir, abes iş yapmaz.
و هم رحيم است، احسانش مرحمتش زياد است.	Hem Rahîm’dir; ihsanı, merhameti çoktur.”
و به خاطر داشتن چنين اعتقاد زيبايی در هر چيز، درب خزينه‌ی رحمتی را می‌يافت، و با دعا حلقه‌ی دَر را می‌زد	diye itikad ettiğinden her şeyde bir hazine-i rahmet kapısını bulur, dua ile çalar.
و هم اين که هر چيزی را به امر خود پروردگار مسخر ديده، به پروردگار خود پناه می‌برد	Hem her şeyi kendi Rabb’isinin emrine musahhar görür, Rabb’isine iltica eder.
تکيه به توکل داشته، و در مقابله با هر مصيبتی در پناه او قرار می‌گيرد	Tevekkül ile istinad edip her musibete karşı tahassun eder.
و ايمان هم به او امنيتی کامل می‌دهد	İmanı, ona bir emniyet-i tamme verir.
ری منبع شجاعت نيز چون همه حسنات حقيقی، ايمان است و عبوديت	Evet, her hakiki hasenat gibi cesaretin dahi menbaı, imandır, ubudiyettir.
و منبع ترس نیز چون همه سيئات، گمراهی می‌باشد.	Her seyyiat gibi cebanetin dahi menbaı, dalalettir.
آری عابدی روشن قلب اگر کره زمين بُمبی شود، و بترکد، احتمال دارد، که نترسد،	Evet, tam münevverü’l-kalp bir âbidi, Küre-i Arz bomba olup patlasa ihtimaldir ki onu korkutmaz.
حتی با حيرتی لذت ‌انگيز بايستد، و خارقه ‌های قدرت صمدانی را تماشا نمايد	Belki hârika bir kudret-i Samedaniyeyi, lezzetli bir hayret ile seyredecek.
اما فيلسوفی مشهور که فاسق و بی‌قلب است، و انسان متفکر نامیده می‌شود، اگر در آسمان ستاره‌یی دنباله‌دار ببيند، در جايش لرزيده،	Fakat meşhur bir münevverü’l-akıl denilen kalpsiz bir fâsık feylesof ise gökte bir kuyruklu yıldızı görse yerde titrer.
می‌گويد: آيا ممکن است، که اين ستاره ولگرد به زمين برخورد نمايد، و غرق اوهام میشود. (زمانی اين گونه ستاره‌یی آمريکا را لرزاند، و خيلی از آن ها در شب، خانه‌هايشان را ترک کردند.)	“Acaba bu serseri yıldız Arz’ımıza çarpmasın mı?” der, evhama düşer. (Bir vakit böyle bir yıldızdan Amerika titredi. Çokları gece vakti hanelerini terk ettiler.)
آری انسان در حالی که محتاج به بی‌نهايت چيزهاست، سرمايه‌اش نيز در حکم هيچ	Evet insan, nihayetsiz şeylere muhtaç olduğu halde, sermayesi hiç hükmünde…
و هم در حالی که مبتلا به بی‌نهايت مصيبت‌هاست، اقتدارش نيز در حکم پوچ	Hem nihayetsiz musibetlere maruz olduğu halde, iktidarı hiç hükmünde bir şey…
چرا که دايره‌ی سرمايه و اقتدارش آن قدری‌ست، که دستش به آن جا می‌رسد	Âdeta sermaye ve iktidarının dairesi, eli nereye yetişirse o kadardır.
#12
امّا اَمل‌ها و آرزوها و الم‌ها و بلاها، دايره و چشم و خيال‌شان به کجا رسد، و کجا رود، به آن اندازه نيز وسيع می‌باشد.	Fakat emelleri, arzuları ve elemleri ve belaları ise dairesi, gözü, hayali nereye yetişirse ve gidinceye kadar geniştir.
البته تمام کسانی که هنوز چشمی در سر دارند، و مي‌بينند، درک مي‌کنند، که برای روح بشری که بدین درجه ناتوان و ضعيف و فقير و محتاج است، عبادت، توکل، توحيد و تسليميت چه نعمت و سعادت و سرمايه‌ی عظيمی مي‌باشند	Bu derece âciz ve zayıf, fakir ve muhtaç olan ruh-u beşere ibadet, tevekkül, tevhid, teslim; ne kadar azîm bir kâr, bir saadet, bir nimet olduğunu bütün bütün kör olmayan görür, derk eder.
پس معلوم است، که بايد راه بی ضرر را به راه زيانمند ترجیح داد، ولو از ده احتمال، يک احتمال هم داشته باشد	Malûmdur ki zararsız yol, zararlı yola –velev on ihtimalden bir ihtimal ile olsa– tercih edilir.
هم اين که راه عبوديت که مورد بحث‌مان است، بدون هيچ ضرری، از ده با نُه احتمال قوی، خزينه‌ی سعادتی ابدی را دربر دارد	Halbuki meselemiz olan ubudiyet yolu, zararsız olmakla beraber, ondan dokuz ihtimal ile bir saadet-i ebediye hazinesi vardır.
و راه فسق و گناه هم - حتی با اعتراف خود فاسقين - در حالی که بدون منفعت می‌باشد، از ده با نُه احتمال، هلاکتی با بدبختی ابدی را همراه دارد	Fısk ve sefahet yolu ise –hattâ fâsıkın itirafıyla dahi– menfaatsiz olduğu halde, ondan dokuz ihtimal ile şekavet-i ebediye helâketi bulunduğu,
که با شهادت بی‌شماری از متخصصین و اهل مشاهده به ميزان اجماع و تواتر ثابت است، و به واسطه اخبار اهل ذوق و کشف محقق می‌باشد.	icma ve tevatür derecesinde hadsiz ehl-i ihtisasın ve müşahedenin şehadetiyle sabittir ve ehl-i zevkin ve keşfin ihbaratıyla muhakkaktır.
الحاصل سعادت دنيا نيز چون آخرت در عبادت و سرباز خدا بودن است	Elhasıl: Âhiret gibi dünya saadeti dahi ibadette ve Allah’a asker olmaktadır.
اَلْحَمْدُ لِلّهِ عَلَى الطَّاعَةِ وَ التَّوْفِيقِ پس بدين‌سان دایما بايد بگوييم: