Postkemalizm (Ali Bulac, Zaman, 13.10.2010)

[Webmaster]

Postkemalizm

 

Ýki senedir ara sýra bir araya geldiðimiz arkadaþlarla Türkiye'nin "Postkemalist bir dönem"e girildiðine iliþkin fikri ve politik mütalaalar yapýyoruz. Kavramý ilk ortaya atan deðerli dostum Osman Bostan'dýr.

 

Buna göre biz, geçen yüzyýlýn ilk çeyreðinde ister zaruretler ister Batýlý emperyalist devletlerin -özellikle Ýngilizlerin- aðýr baskýsý altýnda Misak-ý Milli sýnýrlarý içinde kalma karþýlýðýnda, Ýslami geçmiþimizle baðýmýzý koparmayý ve Ýslam dünyasýyla organik iliþki kurmamayý taahhüt ettik ve buna uygun bir programý uygulamaya zorlandýk. Bu çerçevede köklü deðiþiklikler yapýldý. Fakat asýl radikal Kemalizm, Mustafa Kemal'in ölümünden sonra tek partili CHP yönetimi, 1960 ve 1980 askerî darbeleriyle yeni þekle sokuldu.

 

Deðerlendirmeye göre, 21. yüzyýlýn ilk yýllarýndan itibaren ulus devletleri sarsan küreselleþme, dünyada üretim yapýsýnýn deðiþmesi, dönüþmekte olan politik kültür, süren göçün kentlerin merkezlerine doðru þiddet üreterek evrilmesi, farklý örgütlenme modellerinin, kimlik beyanlarýnýn ve yeni bölgesel entegrasyonlar zaruretinin ortaya çýkmasý gibi sebeplerle yeni reform ihtiyacý ortaya çýkmýþ bulunmaktadýr. Uluslararasý sistem de, Türkiye'nin reformlar yaparak bölge politikalarýna müdahil olmasýný istiyor.

 

Burada 72 milyon olarak þu soruya cevap vereceðiz: Küresel hegemonik güçlerin ve devletlerin bize çizdiði çerçevede mi reformlarý yapacaðýz, yoksa dünyanýn da genel gidiþini göz ardý etmeden kendi özgür irademizle, aklýmýzla ve elbette maslahatýmýza göre mi deðiþeceðiz?

 

Bütün reform paketleri tek bir noktaya iþaret eder: Yeni ve sivil bir anayasa. Ýlk defa toplum olarak, askerlerin baskýsý altýnda olmadan kendi özgür irademizle yeni bir "toplumsal sözleþme" akdetme imkânýný yakalamýþ bulunuyoruz. Bunu heba etmek demek, tekrar askerî darbelere kapý aralamak ve elbette yeni küresel hegemonik güçlerin iþlerimize daha çok burunlarýný sokmalarýna fýrsat vermek olacaktýr.

 

Ýki gün önce Taha Akyol'un programýna katýlan deðerli iki bilim adamýmýz Ergün Özbudun ve Ýbrahim Kaboðlu, söz birliði içinde yeni anayasada "Atatürk milliyetçiliði"nin yer almamasý gerektiðini söylüyordu. Sadece "Atatürk milliyetçiliði"nden deðil, her türlü milliyetçilik ve "resmî ideoloji"den arýndýrýlmýþ bir toplum sözleþmesine ihtiyacýmýz var. "Resmî milliyetçilik"in büyük sorunlara yol açtýðý bir vakýa. Hem devleti bir ideolojinin ve bir grubun tarafý haline getiriyor, hem eþitsiz geliþmeyi ve birtakým zümreleri kayýrmayý, onlara haksýz kazançlar ve avantajlar transfer etmesini hedef alýyor.

 

Buna göre Postkemalist dönemin ana özellikleri þunlar olacak gibi görünüyor:

 

1) Vatandaþlýk anayasada "Türkiye Cumhuriyeti'ne vatandaþlýk baðý ile baðlý olan herkes vatandaþtýr" þeklinde yer alacaktýr. Ýsteyen Türkiye Cumhuriyeti'nin açtýðý hukuk þemsiyesi altýnda kalarak etnik, dinî, mezhebî, felsefî veya marjinal kimliðini ifade edebilir. Ýfade edebilmesi demek düþünce olarak savunmasý ve kendini kamusal olarak da görünür kýlmasý demektir.

 

2) Laiklik eskisi gibi (laikçilik) olmayacak, en azýndan "demokratik laiklik"e evrilecek. Ne devlet ne kendini baþöðretmen ilan eden jakobenler kimseye din, inanç, mezhep ve yaþama tarzý empoze edebilecektir.

 

3) Ülkenin sermaye yapýsý, siyaset anlayýþý-siyasetçi tipi, medya dünyasý ve entelektüel profili deðiþiyor.

 

4) Aðýrlýklý olarak özgürleþmenin, zenginleþmenin ve demokratikleþmenin motoru orta sýnýf ve dindar-muhafazakâr beþeri stoktur. Türkiye Ortadoðu'ya bu performansla açýlýyor. Þekilden ibaret modernleþme dönemi çoktan geride kaldý.

 

4) Türkiye, birçok alanda Batý blokunun üyesi olmaya devam edecektir; ama asýl gövdesel yönelimi Mezopotamya, Bilad-ý Þam, Afrika, Þattu'l Arap ve Hazar yöresine doðrudur. Yeni bölgesel entegrasyonun çerçevesini Abbasi-Selçuklu tecrübesi dolduracaktýr.

 

Bu yeni dünyayý doðru okuyup doðru pozisyon alanlar sürecin iþlemesinde aktif ve deðiþtirici rol alacak, anakronik ideolojilere yapýþýp kalanlar sürecin arkasýndan sürükleneceklerdir.

 

Ali Bulac, Zaman, 13.10.2010