Fethullah Gülen, New York Times'a konuþtu

[Levent]

Fethullah Gülen, New York Times'a konuþtu

 

12/06/2010

 

Amerikan basýnýn Fethullah Gülen meraký gün geçtikçe artýyor. Wall Street Journal'da (WSJ) çýkan Gülen haberinin hemen bir hafta sonrasýnda, hem ABD'nin hem de dünyanýn saygýn gazetelerinden biri olan New York Times (NYT), Hocaefendi hakkýnda bir röportaj-haber yayýnladý. Ýþte röportajýn tam metni...

 

Bir hareketin liderliðini yapan Türk'ü savunanlar da var, eleþtirenler de...

 

BRIAN KNOWLTON / SAYLORSBURG, PENNSYLVANIA

 

Verimli çiftlik topraklarýnýn birden Pocono Daðlarýnýn eteklerindeki büyüleyici güzelliðine yol verdiði kuzeydoðu Pensilvanya'da Türkiye'nin en etkili insanlarýndan biri sessizce yaþamýný sürdürüyor.

 

Ayný zamanda en tartýþmalýlarýndan biri.

 

Kendisinden büyük bir saygýyla bahseden sevenleri Fethullah Gülen'i (69) tatlý dilli bir Müslüman vaiz, yazar ve öðretmen olarak tanýmlýyor.

 

Georgetown Üniversitesi'nde bir profesör olan ve Gülen üzerine çalýþmalarý bulunan John L. Esposito, Gülen'i karþýlaþtýrabileceði tek kamuoyunda bilinirliði olan kiþinin Dalai Lama olduðunu söylüyor.

 

Gülen'in konuþmalarý, barýþ ve hoþgörü, ABD-Türkiye iliþkilerinin güçlülüðü ve serbest pazar ekonomisinin önemi üzerine. Yakýn geçmiþte bir söyleþide dediði gibi "Gerçek Ýslam'da teröre yer yoktur" gibi þeyler söylediðinde Batýlý yöneticileri yüreklendiriyor.

 

Hem eski Dýþiþleri Bakaný Madeleine K. Albright hem de onun seleflerinden biri olan James A. Baker III, Gülen'le iliþkili gruplarýn faaliyetlerinde konuþmalar yapmýþ ve demokrasi ve diyalogu savunmasýný övmüþlerdi.

 

Ancak kötüleyenleri onu daha karanlýk bir açýdan görüyor. Gülen'in son derece milliyetçi taraftarlarýnýn Türkiye'de güçlü konumlara geldiðini ve belki de gizli bir amaç güttüklerini söylüyor.

 

Uzun süredir laik olan ve þimdi Ýslam-dostu bir hükümet tarafýndan yönetilen Türkiye kendisini Ýsrail, Irak ve Ýran'la olan iliþkilerde temel bir aktör olarak konumlandýrarak daha büyük bir küresel role soyundukça, kamusal alanda dinin yeri üzerindeki hararetli iç gerilim daha çok ilgi odaðý haline geliyor.

 

Gülen, Türkiye'nin Müslümanlarýn geleneksel deðerlere karþý güçlü bir darbe olarak gördüðü ancak laiklerin modernizasyon için kaçýnýlmaz olduðunu düþündüðü ve yaklaþýk yüzyýl önce

 

Kemal Atatürk zamanýnda gerçekleþtirilen laikleþtirilmesine karþý aðýr-çekim ancak güçlü bir tepkinin bir bölümünü temsil ediyor. Gülen'in yaklaþýmý, bir anlamda, geleneksel ve modern olaný harmanlamaya çalýþýyor.

 

Kendisi ve yaklaþýk bir düzine taraftarý ile ziyaretçiler için modern konaklama yerleri, bir buluþma salonu ve turuncu sazan balýklarýyla dolu pýrýl pýrýl bir göletin olduðu 25 arlýk (10 hektar) kýrsal bir barýnakta eðreltiotlarý ve mavi ladin aðaçlarýyla dolu bir sýðýnakta yaþýyor.

 

Saðlýk sorunlarý olan Gülen bu pastoral mekandan çok nadir ayrýlýyor.

 

Klasik Türk yemeðinden oluþan bir öðle yemeðinde konuþtuðumuz ýsrarlý bir þekilde alçakgönüllü, bir kasaba imamýnýn oðlu olan Gülen, sahip olduðu etkiye haiz olacak bir adam görüntüsü vermiyordu.

 

Beþ yaþýndan beri Kuran öðrenen/çalýþan ve 14 yaþýndan beri vaizlik yapan Gülen yavaþ yavaþ çok geniþ bir takipçi kitlesi oluþturdu. Okullar, hastaneler ve iþyerlerinden oluþan uluslararasý bir að kurdu. Bunlar arasýnda Asya adlý milyarlarca dolar tutarýnda varlýðý olan Ýslami bir banka, Türkiye'nin en büyük gazetesi olan Zaman da dahil olmak üzere gazeteler ve Somerset, New Jersey'de EBRU-TV adlý bir televizyon kanalý yer alýyor.

 

Bütün bunlar, baþkalarýnýn Gülen hareketi dediði ama bu hareketin arka planda kalmayý tercih eden liderinin Gönüllüler Hareketi diye tanýmladýðý oluþumun bir parçasý. Gülen bunlarýn kendisine kiþisel hiç bir çýkar saðlamadýðýný ve sahip olduðu tek þeyin bir yorgan, bir kaç parça nevresim ve deðer verdiði bir kaç kitap olduðunu söyledi. "Bu hareketin kaç ülkede faaliyette olduðunu da, hangi sayýda öðretmen ve öðrenci olduðunu da" bilmediðini söyledi.

 

Takipçilerinin yaptýðý iþlerle ilgili bir soru üzerine, "Ben bu hareketi Fethullah Gülen hareketi olarak adlandýrmanýn yanlýþ olduðuna inanýyorum ve böyle söylemek bu faaliyetleri yürütmeye kendini adamýþ olan birçok insana saygýsýzlýk oluyor. Benim bu hareketteki rolüm oldukça kýsýtlý ve bir liderlik, merkez, bir merkeze baðlýlýk ya da bir hiyerarþi yok."

 

Ama baþkalarý ý 110 ülkede 1000'i aþkýn okulun olduðunu ve belki 5 milyon üyenin olduðunu bildiriyor. Washington'da Fethullah Gülen'le iliþkili bir kurum olan Rumi Forum'a baþkanlýk eden Türk asýllý Avusturyalý Emre Çelik, yakýn bir zamanda çok ücra bir yerde, Zanzibar adasýnda bir okulu ziyaret etti ve ona göre Afrika'da daha fazlasý olmalý. Bu okullar zengin Müslüman iþ adamlarý tarafýndan destekleniyor.

 

Amerika'da buna benzer birkaç okul var, hatta Burma'da bile bir tanesi mevcut. Ýslami deðerleri taþýyorlar ama medreselerin aksine içinde bulunduklarý ülkenin resmi müfredatýný kullanýyorlar, ayrýca modern bilim ve teknolojinin üzerinde duruyorlar. Eðitim kaliteleri oldukça yüksek olarak deðerlendiriliyor ve bu okullarda yer bulmak için gerçekleþen rekabet yoðun.

 

"Bir çok insana ilham kaynaðý oldu," diyor bilgisayar bilimi eðitim almýþ olan Bay Çelik. "Benim gibi insanlar, ikinci nesil Avustralyalý Türkler, Türk diasporasý, onun fikirlerinden etkilendik."

 

Ama 1990'larýn sonlarýna doðru, Gülen'ýn hareketi Türkiye'nin eski laik hükümet ile ters düþtü. Amerika'ya tedavi için gelen -- þeker ve kalp hastasý - Gülen, bir Türk savcýsýnýn kendisini laikliði yýkmak ile suçlamasýndan sonra Amerika'da kaldý.

 

Kasede alýnmýþ bir vaazda Gülen taraftarlarýna, "bütün güç merkezlerine varana kadar," "sessizce" devlet dairelerine sýzmalarýný söylüyordu. Kendisi ýsrar ile sözlerinin çarpýtýldýðýný söyledi ve suçlamalar sonunda düþtü.

 

Uzmanlar mevcut Müslüman dostu hükümetin bazý yetkililerinin Gülen cemaatinden olduðunu iddia ediyor. Otorite sayýlan Jane's Islamic Affairs'e göre birçok polis de öyle ve bu etki polisin güçlü ulusal istihbarat bölümüne kadar uzanýyor. Türkiye'nin yeni yaþadýðý telefon dinleme skandallarýnýn akabinde bu, çok hassas bir konu.

 

Gülen haraketi üzerine yazýlar yazmýþ olan University of Utah'da siyaset bilimi profesörü olarak görev alan Hakan Yavuz'a göre "Bu savunmasýz ve marjinalleþtirilmiþ insanlar için koruyucu bir mekan üreten bir Ýslam türü deðil, bunun aksine amacý Opus Dei gibi kontrolde olmak ve güç sahibi olmak." Opus Dei aþýrý muhafazakar bir Katolik organizasyon.

 

Ama uzun süredir gözlemcilik yapan bir þahýs daha tehlikesiz bir yorumda bulundu.

 

"Polis akademisi Türkiye'nin en iyi ve en prestijli eðitim kurumlarýndan biri," diyor cizvit bir rahip ve Vatikan'a daha önce islami konular üzerine üst düzeyde danýþmanlýk yapmýþ olan ve þimdi Ankara'da yaþayan Peder Thomas Michel. Gülen okullarýndan mezun olan bir çok öðrenci giriþ sýnavlarýna iyi yaptýklarý için "mezunlarýndan yüksek bir oran [akademi'den] kabul görüyor."

 

Ona gore bu insanlar, genelde "iyi motive olmuþ, akýllý, eðlenceli -- hiç bir þekilde fanatik , tuhaf ya da kült olgularý taþýmayan kiþiler."

 

Gülen, hareketi'nin her Türk hükümetine ayný zamanda yabancý hükümetlere de ayný yakýnlýk ve mesafede durduðunu savunurken, devlet kademesinde görev almak gibi bir isteklerinin olmadýðný vurguluyor.

 

Ama bazý uzmanlara göre Amerika'lý yetkililer, en azýndan üstü kapalý bir þekilde, Gülen'in Sovyetler'in daðýlmasýndan sonra yüzlerce gönüllü gönderdiði Orta Asya'nýn Türk cumhuriyetlerinde hareketi bir ýlýmlaþtýrýcý bir varlýk olarak desteklediler.

 

Gülen Hareketi'ni çalýþan Houston Üniversitesi'den sosyolog Helen Rose Ebaugh, "Bu okullar gençler için bir alternatif. Böylelikle terör örgütlerine katýlmak zorunda kalmýyorlar." diye konuþtu. Ebaugh, Ýstanbul'da, Gülen'le baðlantýlý Fatih Üniversitesi yönetiminin kendisine, Gülen'in Suudi Arabistan'ýn önerdiði paranýn kabul edilmesi fikrine, "Suudi hükümeti destek veriyor" þeklinde algýlanacaðýný gerekçesiyle sert bir þekilde karþý çýktýðýný söylediðini anlattý.

 

Türk hükümetinin, Ýsrail'in, Gazze'ye yardým götüren gemi yolcularýyla þiddetli çatýþmasýný eleþtirdiði bir dönemde Gülen organizatörlerde suç bularak "otoriteye karþý çýkmaktansa" önceden Ýsrail yönetiminden izin almalarý gerektiðini söyledi. (Gülen, e-posta teatisi sýrasýnda, "en kötü devlet ve hükümet, devletsizlik ve kaostan çok daha iyidir" dedi.)

 

Türk hükümetlerinin bazý "olumlu adýmlarýný" destekleyebileceðini söylerken, "Bu, onlara siyasi tavsiyelerde bulunduðumuz ya da onlarýn etkisi altýnda hareket ettiðimiz manasýna gelmez" diye konuþtu.

 

Buna karþýn danýþmanýn çevirdiði ifadelere göre Gülen, dindar ya da laik olsun hiçbir iktidar "Türkiye'deki gerçekleri göz ardý edemez" dedi. "Dinini yaþýyan bir sürü insan var ve camiler her gün insanlarla doluyor." Ayný zamanda, her hükümet, Nesturi Hristiyanlar, Protestanlar ya da Yahudiler olsun, dini azýnlýklarý da hesaba katmak zorunda, dedi.

 

1999'dan beri, Türkiye'nin sýcak siyasi atmosferi ve Gülen'in saðlýk durumu kendisini, giriþinde sürekli adamlarýn bulunduðu, Pennsylvania'daki evine mahkûm etti. Gülen, kahverengi renkli geniþ evin iki - üç odasýnda hayatýný geçiriyor.

 

Türk sanat eserleriyle dolu odada Gülen, kapsamlý þekilde -- Shakespeare'dan Kant'a ve oradan Sufi þiirlerini kapsayan geniþ bir yelpazede -- okumalar yapýyor. Saðlýðý el verdiði zamanlarda, ziyaretçilerinin sorularýný yanýtlamak için ortaya çýkýyor. Kadýnlar da, erkeklerin arasýnda karýþmadan balkondan Gülen'i dinliyor. Gülen, "Amerika'da; Türkiye, Afganistan, Pakistan ya da diðer ülkelerden gelen radikal düþünceli insanlardan rahatsýz edilmeden ya da zarar görmeden yaþamayý ümit ettim. Amerika'nýn misafiriyim." dedi.

 

NY Times'tan düzeltme notu: Bu makalenin önceki versiyonunda, uluslararasý okullar zinciri, hastane ve diðer iþlerle ilgili olarak, Fethullah Gülen'in bunlara dahlinin kapsamý hususunda yanlýþ bilgi verilmiþtir. Sayýn Gülen'in, bunlarýn kuruluþunda doðrudan dahli yoktur, teþviki vardýr.

 

ZAMAN.COM.TR'NÝN NOTU

 

New York Times'ýn yayýnladýðý makalenin ilk versiyonunda, baþlýðý þu þekilde verildi:

 

"Bir hareketin liderliðini yapan Türk'ü eleþtirenler ve onu karalayanlar var - Turk Who Leads a Movement Has Detractors and Critics."

 

Yenilenen versiyonda ise þu baþlýk kullanýldý:

 

"Bir hareketin liderliðini yapan Türk'ü savunanlar da var, eleþtirenler de... - Turk Who Leads a Movement Has Advocates and Critics"

[Webmaster]

enteresan... son mesele hakkinda hic bir sey söylememis. cok ilginc.

[derguiz]

evet acaba neden??

[Kayseri38]

Daima müsbet hareket....hatta genis kapsamli müsbet hareket...

 

Aslinda webmaster abimizin "Kimse yok mu derneginin aciklamasi konusu" ,Hocafendinin bakis zaviyesini gayet anlasilacak bir sekilde acikliyor. Ve ben bunun müslümanlar icin ve bilhassa kuran hizmetleri icin ileriye yönelik cok ciddi katkisi olacagini düsünüyorum...