Ateist Türk olur (Mustafa Akyol)

[Webmaster]

Ateist Türk olur

 

 

Þair ve yazar Ýsmet Özel’in Akþam gazetesinden Nagehan Alçý’ya verdiði söyleþi, geçen haftalarda yanký buldu. Özel, özetle, ‘Ateist Türk olmaz’ diyor ve her Türk’ün Müslüman olmasý gerektiðini, Müslüman olmayanýn Türk’ten sayýlmayacaðýný ileri sürüyordu.

 

Oysa kimlik çok hassas bir meseledir ve bu konuda böylesine genelleyici ve kestirme iddialar savurmak da her zaman yanýltýcýdýr. Aslýnda kimlik, her insanýn kendi baþýna geliþtirdiði ve tanýmladýðý bir þey olduðu için ‘falanca Türk sayýlýr, filanca sayýlmaz’ gibi kategoriler dayatmak, sadece yanlýþ deðil ayný zamanda kýrýcý ve dýþlayýcýdýr.

 

Özel’in iþaret ettiði Müslümanlýk-Türklük baðlantýsý, toplumsal düzeyde elbette geçerli. Ýslamiyet’in Türkiye’nin ‘çimentosu’ olduðunu ben de bu köþede ifade ettim. Bugün Türkiye’deki ana etnik grup olan Türkler’in diðer Müslüman etnik gruplarla büyük ölçüde kaynaþmýþ olmasýnda, dinin saðladýðý ortak zeminin büyük rolü vardýr. Bu zemin olmasa bugün Türkiye çok daha bölünmüþ, parçalanmýþ bir toplum olurdu.

 

Ama bu sosyolojik realiteden, ‘ben Türküm diyen herkes Müslüman olmak zorundadýr’ gibi despot bir sonuç da çýkarýlamaz. Kendini Türkiye’ye vatandaþlýk baðýyla baðlayan herkes hukuken Türk olduðu gibi, ‘kendini Türk hisseden’ herkes de kültürel açýdan Türk’tür. Ýster ateist olsun, ister Hýristiyan, isterse de Yahudi veya ‘Mecusi’.

 

Ýsmet Özel, Ermeni, Rum veya Yahudi gibi gayrimüslim vatandaþlarýn Lozan’da ‘azýnlýk’ olarak tanýndýðýna haklý olarak iþaret ediyor. Bu vatandaþlarýmýz, dinlerinin yanýnda özgün bir dil ve kültüre de sahip olduklarý için belki gerçekten de ‘azýnlýk’ sayýlmalýydýlar. Bu, Osmanlý’daki ‘millet sistemi’nin de devamýydý bir anlamda. Ama toplum dinamik bir þey ve giderek deðiþiyor. Bugün eski cemaat duvarlarý epey incelmiþ durumda. Acaba hala kaç Musevi Ladino konuþuyor? Dahasý bugün Müslüman ana-babadan doðmuþ, anadili Türkçe olan, ‘Türkü’ dinleyen, ama din deðiþtirerek Hýristiyanlýðý seçmiþ vatandaþlarýmýz var. Onlarý ne yapacaksýnýz? ‘Yabancý’ diye ötekileþtirecek misiniz? Malatya katliamý gibi korkunç vahþetlerin kökeninde bu zihniyet yatmýyor mu?

 

Söz konusu ‘ben Türk’e Türk demem Müslüman olmayýnca’ mantýðýna, hak ve özgürlükler adýna karþý çýkmak gerektiði gibi, aslýnda Ýslamiyet adýna da muhalefet etmek gerek. Çünkü bu yaklaþýmdan, ‘Müslüman kalmalýsýnýz, çünkü Türklük onu gerektirir’ gibi bir anlam çýkýyor. Oysa insanlar Türklük, Araplýk ve baþka herhangi bir dünyevi kimlik öyle gerektirdiði için deðil, ‘iman ettikleri’ için Müslüman olmalýdýr. Ýyi Müslüman olmanýn kriteri, Ýsmet Özel’in dediði gibi ‘kafirle çatýþmayý göze almak’ deðil, Allah’a, kitaplarýna, peygamberlerine ve ‘amentü’deki diðer esaslara inanmaktýr.

 

Bir baþka deyiþle, Ýslamiyet elbette Türkiye’deki ‘milletleþme’ sürecine çok önemli bir zemin saðlamýþtýr; ama Ýslamiyet’i tanýmlayan þey bu ‘dünyevi’ iþlevi deðildir. Dahasý Ýslamiyet, gerektiðinde, yani kendi ahlaki esaslarýna aykýrý düþtüðü noktada, bu ‘milletleþme’ sürecinin aþýrýlýklarýna karþý koyabilir. Örneðin birileri ‘homojen millet’ yaratma sevdasýyla gayrimüslim vatandaþlarýn haklarýna ve hatta canlarýna el uzatýrsa, buna ilk karþý koyacaklar dindar Müslümanlar olmalýdýr.

 

Bakýn size bir örnek: Bugün dünyada Araplar kadar Ýslam’la birlikte anýlan bir baþka millet yok gibi. Ama yüzyýllardýr ‘Hýristiyan Araplar’ diye de bir olgu var. Bunlardan biri olan Mýsýrlý Hýristiyan Butros Gali, hatýrlarsýnýz, Birleþmiþ Milletler genel sekreteri bile olmuþtu. Hýristiyan Arap oluyorsa, Hýristiyan veya ateist Türk niye olmasýn? Böylesi farklýlýklar bizim için ‘tehdit’ deðil, zenginlik olacaktýr.

 

Mustafa Akyol

Star, 07.05.2008