Tanrý öldü, Allah yaþýyor! (Dücane Cündioglu, Yeni Safak, 13.02.2010)

[Webmaster]

Tanrý öldü, Allah yaþýyor!

 

"Dine karþý asýl hürmetsizliði yapanlar, kalabalýðýn taptýðý tanrýlarý tanýmamazlýk edenler deðil, bilakis tanrýlar hakkýnda kalabalýðýn inandýðýný tasdik edenlerdir!"

 

1841'de doktora tezinin giriþinde Epikür'ün bu sözünü alýntýlayan genç Marx'ýn zihninde, hikmet'in, sürülere has bir nesne olmadýðý muhakkaktý.

 

Hakikatin bilgisi, ister istemez, kendine has bir sýradýþýlýðý öngörür. Hakikat talibi, hikmet mabedine girerken nalýnlarýný dýþarýda býrakmalýdýr. Takým (!) elbiseleriyle, rugan pabuçlarýyla deðil, asýl yalýnayak ve çýplak bir hâlde, pek tabii ki tevâzuyla adýmýný eþikten içeri atmalýdýr.

 

Kalabalýðýn inandýðý tanrýlar, "müesses din"in temsilinden baþka nedir ki? Müesses din, yani kitleleri uyuþturmaya yarayan yasalar manzumesi... kalabalýðýn gürültüsü... yýðýnlarýn... yaygýn olanýn... geniþliðin ve yaygýnlýðýn... sýranýn ve sýradanlýðýn...

 

Ama kesinlikle derinliðin ve sýradýþýnýn deðil!

 

* * *

 

Marx, kendisinin, yýllar sonra, kitleleri uyuþturacak sentezlere temel teþkil edecek müesses doktrinlerin ilâhî pýnarý hâline geleceðini bilebilir miydi?

 

Hangi namuslu Marksist, bizatihi Marksizm'in süreç içerisinde "tanrýlar (msl. bilim ve felsefe) hakkýnda kalabalýklarýn inandýðý" bir din hâline geldiði hakikatini inkâr edebilir?

 

Din ve ideoloji arasýndaki 've' baðlacýnýn anlamýný yitirdiði nadir yerlerden biri de burasýdýr! Yaþamýn olumsuzlamasýna direnebilme ve ýsrarla açýklayýcýlýðýný sürdürebilme kudreti, dinin de, ideolojinin de evrenselliðinin yegâne sýnanma ölçütüdür. ('Mutlak hakikat" iddiamýzý olgulara taþýyalým, bakalým hangisi ayakta duracak?)

 

Bilim ve ideolojinin din karþýsýndaki o kibirli burun kývýrýcýlýðýnýn ömrü iki asýr bile sürmedi!

 

Sesime kulak ver ey talib, ne fýsýldýyorum, ne de mýrýldanýyorum, bak, açýkça senin de duyabileceðin biçimde, hem de sükûnetle muradýmý ifade ediyorum:

 

Tanrý öldü ama Allah yaþýyor!

 

* * *

 

Michaelangelo Antonioni'nin Blow-up adlý filmini hatýrlamanýn tam sýrasý. Antonioni'nin, yani Tarkovski'nin hayran olduðu -neredeyse- yegâne yönetmenin...

 

Blow-up aslýnda "fotoðrafý büyütmek" demek. Nitekim filmde de (nihilist) kahramanýmýz elindeki fotoðraflarý büyütmek suretiyle hakikati görmeye çalýþýr. Sorun þuradadýr ki görüntüler büyüdükçe temsil ettiði gerçeklik de o denli bozulur, eldeki 'bütün' iyiden iyiye daðýlýr.

 

Düþünceleri mutlaklaþtýrma, yorumlarda abartýya kaçma, neredeyse hakikatin avuçlanabileceði vehmine kapýlma da gerçekte böyledir. Hepsi de aslýnda birer blow-up iþlemidir.

 

Dinler gibi ideolojiler de zaman zaman blow-up iþlemine baþvururlar. Evet, dinler de, ideolojiler de... VE dahî onlarýn sahih ve gayr-ý sahih takipçileri de.

 

Abartmakta hiçbir sorun yok, sorun abartýyor olduðunu unutmakta!

 

* * *

 

Din, "hakikat pornografisi"nden yana deðildir; hakikati göstermez, ona iþaret eder. Kur'an dahi hakikati göstermez, sadece iþaret eder ve bu amaçladýr ki 'ayet' sözcüðünü kullanýr.

 

Dünyevî ideolojilerin, bu düzeyde iþi zordur. Çünkü batýnlarý yoktur, sýrf zahirdirler. Ýç-dýþ, avam-havass ayrýmýna katlanamazlar. Tek boyutlu olmak zorundadýrlar. Eþitlikçidirler. Çünkü halktan yana naif bir iyimserlikleri vardýr. Bu iyimserliðin eleþtirilecek yaný ise politik karakterde olmasýdýr. Yani hakikatin deðil, teorik gerekliliðin ürünüdür.

 

* * *

 

Birikim dergisinin 250. sayýsý, "Sol ve Ýlâhiyat" baþlýðýný taþýyor.

 

Dergiye emek veren arkadaþlarýn entelektüel basiret ve firasetlerini tek kelimeyle tebrik ediyorum. Baþka sayýlarla da süreceðini bildiðim bu dosya, umarým, ülkenin nefes almakta zorlanan entelektüel yaþamýna biraz olsun soluk aldýrýr, biraz olsun düþünülmeyenin düþünülmesine katký saðlar.

 

* * *

 

Komünist Manifesto'nun bütün çaðdaþ Türkçe çevirilerine bakýlýrsa, Marx'la Engels'in kullandýðý "patrizier-plebejer" kelimelerinin aynen (patrisien ve plebler þeklinde) çevrilmeden öylece býrakýldýðý görülür. Oysa Manifesto'nun Mustafa Suphi/Þefik Hüsnü yoldaþlar tarafýndan "Ýþtirakiyyûn Beyannâmesi" adýyla yapýlan ilk Osmanlýca çevirisinde karþýlýk olarak "avam ve havass" kelimeleri kullanýlmýþtýr. (Çevirinin ilk basýmý 1923 tarihlidir.)

 

Üstelik mütercimler, Manifesto'nun daha ilk paragrafýnda geçen "einer heiligen Hetzjagd" tabirini, hem de hiç kompleks duymaksýzýn, "bir mukaddes Ehl-i Salîb tertibi" þeklinde çevirme gözüpekliðini gösterebilmiþlerdir. Çünkü muhatablarýnýn hassasiyetlerini ciddiye almýþlardýr.

 

Yani mesele asla sadakat meselesi deðil, üslûb meselesiydi. Bugün bu topraklarýn dindar çocuklarý, Mustafa Suphi ve Þefik Hüsnü yoldaþlarýn Komünist Manifesto'nun çevirisinde gösterdikleri üslûb titizliðini, onlarýn sadýk takipçilerinde de görmek isterler.

 

Birikim dergisinin yöneticileri, bu titizliði öteden beri gösterirler, iyi bilirim. Hem dil itibariyle, hem üslûb itibariyle. Ele aldýklarý konularýn, Sol'un kendisiyle hesaplaþmasýna ve kendi kavramsal dünyasýný zenginleþtirmesine de katký saðlayacaðýndan hiç ama hiç kuþku duymuyorum.

 

"Asla sadakat", tanrýlar hakkýnda kalabalýklarýn inandýðýný tasdik edenlerin iþi. Kalabalýklarýn taptýðý tanrýlara inanmayanlarýn ise halka ödemeleri gereken bir üslûb borcu var. Dilimizi öðrenmek zorundasýnýz, ki bizler de sizlerin dilini öðrenmeye deðer bulalým.

 

* * *

 

Düþ kurmak, hayâl kurmak konusunda sosyalist arkadaþlarýmýzýn, dinî geleneðin haþarý çocuklarýnýn tarihsel tecrübelerine ihtiyaçlarý var. Ne de olsa bizler, düþlerine bu dünyanýn bile dar geldiði tarihsel bir geleneðe yaslanýyoruz. Ýnadýna düþlüyoruz.

 

Düþ kurmak ve aldanmak bizim âdetimiz. Þimdi sizler de yanýmýzdasýnýz, ne mutlu bize!

 

Ortak atamýz Ýbrahim! Düþü'nün hakikati uðruna biricik oðlunu bile kurban etmekten çekinmeyen o düþ görenlerin sultaný Ýbrahim!

 

Bu fakirin düþüne katýlýr mýsýnýz bilemem ama ben kesilecek kurbaný çoktan buldum, yeter ki siz býçaklarýnýzý bileyin!

 

Gelin, önce þu nefis koçunu kesmeyi deneyelim de hakikat karþýsýnda mütevazi olmayý birlikte öðrenelim!

 

 

Dücane Cündioglu, Yeni Safak, 13.02.2010