Dubai: Çölün sahte cenneti!

[Abdul-Alim]

Dubai: Çölün sahte cenneti!

 

Bir iddiaya göre küresel kriz baþladýðýnda ilk seçilen kurban Lehman Brothers oldu. Aslýnda normalde liberal kapitalizmi 'kazancý bireyselleþtirip zararý toplumsallaþtýran' bir düzen þeklinde anlayan Amerikan devletinin Citibank gibi Lehman Brothers'ý da kurtarmasý gerekirdi, öyle olmadý.

 

 

 

Çünkü bu kuruluþa dünyada en çok para kaptýran, Körfez ülkeleriydi. Kriz patlak verdiðinde Suudi Arabistan Kralý Abdullah, bunun "Araplara karþý bir komplo" olduðunu söylemiþti ki, bugün Kral Abdullah'ýn o zaman söylediklerinin hiç de yabana atýlýr olmadýðýný düþünebiliriz.

 

Körfez ülkeleri gelinen noktada kritik bir döneme girmiþ bulunuyorlar. Hepsi için deðilse de, Dubai için tehlike çanlarý çoktan çalmýþ bulunuyor. Gelen haberler iç karartýcý. Dubai rüyasýnýn kurulmasýnda önemli payý olan ve ayný zamanda hükümetin sahip olduðu Dubai World'ün 59 milyar dolar borcu var, Dubai'nin toplam borcu ise 80 milyar olarak telaffuz ediliyor. Dubai, borcunun 6 ay ertelenmesini talep ediyor. Dubai çaresiz, "kendi modeli"nden baþka kaynaðý yok.

 

Dubai için "kaynak" sözcüðünü kullanmam aslýnda bir ironi. Çünkü bu, çölün ortasýnda yalancý cennet inþa etme düþüne dayalý bir model. Üretime, sanayi, tarým veya hizmete dayalý olmayan bu model sadece insanlara eðlence, gösteriþ, sorumsuz tüketim ve insan tahayyülünü zorlayan fanteziler sunuyor. Çölün ortasýnda yükselen gökdelenlerin toplamýndan meydana gelen bu yerleþim birimine "þehir devleti" demek zor; medeniyet tarihçileri, þehirciler ve filozoflar þehir devletlerinin güçlü geleneklere dayandýðýný, kuruluþ ve pratiklerinde güçlü medeniyet tohumlarýný taþýdýklarýný kaydederler. Çöl gökdelenlerinde geleneðin izi yok. Dubai hiçbir geleneðe, hiçbir medeniyete ve hiçbir dine ya da felsefi öðretiye ait deðildir. Nevzuhurdur, bid'attýr, birdenbire çölün ortasýnda mantar gibi bitmiþtir. Betonun, demirin, asfaltýn ve her þeyin sentetik ve plastik olarak düzenlendiði yapay mekânlarýn fýþkýrdýðý bir gösteri vahasýdýr. Bu vahada insanlar, çölün cehennemî sýcaðýnda dinlenmezler, eþyanýn tabiatýna aykýrý olarak buz pateni yaparlar, yedi yýldýzlý görkemli otellerde çýlgýnca para harcarlar.

 

Büyük yabancý finans kuruluþu ve þirketlerin desteðinde inþa edilen insan yapýmý adalar gibi dev projelere imza atýlan Dubai'de, küresel krizle birlikte emlak piyasasý büyük darbe aldý. Zahiri bir bakýþ açýsýndan Dubai krizinin finans ve emlak sektöründeki derin sarsýntýdan kaynaklandýðý söylenebilir. Dubai krizinin köþede kýyýda kalmýþ olan baþka bir boyutu var ki, bu krizin en trajik bölümünü teþkil etmektedir.

 

Krizin patlak vermesinden sonra geriye milyar dolarlýk borç yükü kaldý. Büyük yatýrýmlarýn inþaatýnda çalýþmak üzere çoðu Güney Asya'dan olmak üzere binlerce göçmen iþçi Dubai'ye akýn etmiþti. Bu iþçiler, þimdi ülkelerine dönme sýkýntýsýyla karþý karþýya bulunuyorlar. Küresel ekonomiyle en iyi entegre olmakla övünen Dubai, modern köleler için bir kâbus oluyor. Eski çaðlardaki kölelik düzenini hatýrlatan Dubai'de iþ bulabilen yoksul Asyalýlar, þimdi çarkýn en sýkýþýk yerinde geleceklerinden umut kesmiþ bulunuyorlar. Onlar, ayda 75 veya 120 dolarla iþ bulabildikleri için kendilerini þanslý sanýyorlardý. Þimdi bir daha dönmemek üzere ülkelerine nasýl gidebileceklerini düþünüyorlar.

 

Tarih kitaplarý, Müslümanlarýn yaþadýðý bir yerde aþýrý yoksullukla aþýrý zenginlik iç içe yaþýyorsa, orada manevi hiyerarþi gibi sosyal düzenin de altüst olmaya yüz tuttuðunu yazar. Dubai yalancý bir cennet, sahte bir mutluluk, korsan eðlence sektörü ve sonradan görmeliðin çölün göbeðinde yükselen sembolüydü. Sadece bir seraptý, kriz serap ile hakikatin ayný þeyler olmadýðýný bir kere daha öðretmiþ oldu bize. Geleneðe, üretime, emeðe ve ihtirama dayalý olmayan her sonradan görme zenginlikleri bekleyen mukadderat budur. Ýstanbul gibi üç bin senedir büyük ve görkemli imparatorluklara, Ýslam medeniyetine merkez olmuþ bir þehri Dubai'ye benzetmek isteyenler bu trajik olaydan gerekli dersleri çýkarmýþ olmalý.

 

Ali Bulaç

ZAMAN

02 Aralýk 2009, Çarþamba