Gazze'deki Türkiye-Mümtazer Türköne

[Adem]

Gazze'deki Türkiye

 

Gazze'de bir insanlýk dramý yaþanýyor. Peki Türkiye bu dramýn neresinde duruyor?

Baþbakan Erdoðan'ýn Riyad'da Suudi Kralý ile görüþtükten sonra, "Gazze orantýsýz güç kullanýlarak vurulurken, kimsenin kýlý kýpýrdamýyor" diye, dünyaya serzeniþte bulunuyor. Türkiye'nin Gazze'de yaþanan katliamý engellemek için kamuoyu ve diplomasisiyle sürdürdüðü hareket tarzý, duyarlý ve güçlü bir tavrý yansýtýyor. Türkiye, katliamý durdurmak için atak bir diplomasi yürütüyor. Türkiye'de halk Filistinlilere destek olmak için sokaklarda.

 

Türkiye, Güvenlik Konseyi geçici üyesi. Libya'nýn önerisi ile Güvenlik Konseyi sadece "ateþkes çaðrýsý" içeren bir ortak basýn bildirisi yayýnlayamýyor. ABD, ateþkes çaðrýsýnýn baþkanlýk açýklamasý olarak duyurulmasýna bile engel oluyor. Bu çaresizlik, Birleþmiþ Milletler'in bütünüyle iþlevsiz hale geldiðinin göstergesi. Birleþmiþ Milletler'de reform çaðrýsý, Gazze çaresizliði için yeniden gündeme geliyor.

 

Türkiye'nin durduðu veya durabildiði yeri tayin etmek için, Ýsrail'in dolayýsýyla ABD'nin hesaplarýna bakmak gerekiyor.

 

Ýsrail'in Gazze'de giriþtiði saldýrý, bir sindirme operasyonu. Ýsrail güç gösterisinde bulunuyor. Bu saldýrýnýn Ýsrail'in güvenliði ile yakýndan uzaktan alâkasý yok. Ýsrail, gövde gösterisinde bulunup, çevresini sindirmeyi amaçlýyor. Altý aydýr devam eden ateþkes boyunca Hamas üzerine düþenleri yaptý. Ýsrail, yapmadý. Gazze'ye yönelik ambargoyu, ateþkes anlaþmasýna aykýrý biçimde sürdürmesi bu dengesizliði göstermek için yeterli.

 

Gazze, Baþbakan Erdoðan'ýn iþaret ettiði gibi bir açýk hava hapishanesi. New York Times'ta yer alan, bölgeye Türk-Arap barýþ gücü yerleþtirme önerisi, bu hapishaneye daha müþfik bir gardiyan arayýþýndan baþka bir þey deðil.

 

Türkiye'nin yürüttüðü diplomasi, ABD'nin, dolayýsýyla Ýsrail'in hesaplarýndan çok farklý bir stratejiye sahip. Türkiye, elindeki bütün enstrümanlarý kullanarak anlaþmazlýklarý barýþçý yollardan çözmeye çalýþýyor. Bu, sadece ülkeler arasýnda deðil, ayný ülke sýnýrlarý içinde birbirine düþman halklar için de geçerli. Ortadoðu'daki bütün halklarýn çýkarý, Türkiye'nin bu barýþçý politikasýnýn egemen olmasýna baðlý. Ýsrail ise var olan anlaþmazlýklarý geniþletme ve bu çatlaklar üzerine bir hegemonya inþa etme telaþýnda. Hamas ile El Fetih arasýndaki düþmanlýk, Ýsrail için altýn deðerinde. Saldýrý bu çatlaðý büyütme ve sorunu Filistin tarafýndaki otorite boþluðuna dayandýrma hesabý güdüyor. Yakýnda yapýlacak Filistin seçimlerine, bu saldýrýnýn yapacaðý etki bile, Ýsrail hesaplarýnda önemli bir yer tutuyor.

 

Türkiye, bölgede çok önemli bir nüfûza sahip. Bu nüfûz son birkaç yýldýr yürütülen diplomasinin eseri. Mýsýr'ýn itibarý ise yerlerde sürünüyor. Mýsýr'ýn, Ýsrail'in giriþtiði saldýrýya verdiði ilk tepkinin, Hamas'ýn füze saldýrýlarýna son vermesi çaðrýsý olmasý, bu itibarsýzlýðýn son gerekçelerinden biri. Türkiye tersine nüfûzunu, inandýrýcý bir þekilde barýþý saðlama gücünden alýyor.

 

Önceki yýl, Ýsrail'i ve ABD'yi ayaða kaldýran Hamas lideri Meþal'in Türkiye'ye davet edilmesi olayý, aslýnda saðlam bir barýþ adýmý idi. Türkiye, Suriye'yi ipten kurtardý. ABD iþgali altýndaki Irak'ta halklar arasýndaki düþmanlýðý gidermeye çalýþýyor. Filistin'de üstlendiði rol de, iç sorunlarýný çözmüþ bir Filistin Yönetimi ortaya çýkartmak. Türkiye, Ýsrail'in güvenliðini de barýþýn tesisine baðlayarak ABD'yi ikna etmeye çalýþýyordu.

 

Ýsrail'in saldýrýsý, Türkiye'nin tezlerinin kale alýnmadýðýný gösteriyor. Ýsrail, Ýran ekseninde güçlenen radikal eðilimlerin bu saldýrý ile sindirileceðini savunuyor. Bu savunma aslýnda Ortadoðu'nun tarihî reflekslerine aykýrý. Bu yanlýþlýk, Filistinli seçmenlerin önüne gelen seçim sandýðýnda mutlaka düzeltilecek.

 

Türkiye haklý. Ahmet Davutoðlu, geçen ay Washington Post'a verdiði mülakatta, domino etkisi ile barýþ ve istikrarýn yayýlmasý seçeneðini anlatmýþtý. Ýsrail'in giriþtiði katliam, domino etkisini tersine iþletecek bir etki yaratabilir. Ama bu durum Türkiye'nin haklýlýðýný ortadan kaldýrmýyor.

 

Mümtazer Türköne

Zaman