Doç.Dr.Þadi Eren Hocamýz Hocaefendi hakkinda

[Levent]

Doç.Dr.Þadi Eren Hocamýz ile DÝYALOG üzerine röportaj

 

Muhterem Fethullah Gülen Hocaefendi ile ilk nerede ve ne zaman tanýþtýnýz? Kýsaca izah eder misiniz?

 

Ben 1962 doðumluyum, 15 - 16 yaþlarýndayken, daha kendisinin simasýný bilmezken rüyada görmüþtüm, camide vaaz ediyordu. 1980 yýlýnda Manisanýn Gördes ilçesinde lise son sýnýf talebesi iken Ýzmirde üç haftalýk hýzlandýrýlmýþ üniversite hazýrlýk kursuna katýldým. Katýldýðým kurs Bozyaka yurdunda veriliyordu ve Hocaefendi de ayný binada kalmaktaydý. Kendisinin genelde ikindi sonrasý burada sohbeti olmaktaydý. Ayrýca Cuma günleri Bornova camiinde vaazý olurdu, bunlardan istifadeye çalýþýrdýk.

 

Kendisinin bugün cebri bir gurbet hayatýnda olmasýnda kendisine gönül veren bizlerin bir vefasýzlýðý veya hakkýyla sahib çýkamamazlýðý sizce var mý?

 

 

Gurbet hayatýnýn zorluðunu az çok bilirim. Üç yýl Hollandada görev yaptým. Ýyi þartlarda görev yapmama raðmen gurbet havasýný daima hissettim. Ancak orada bulunduðumuz zaman dilimi içinde hayýrlý hizmetlerin ucundan tutmaya çalýþtým. Hocaefendi ise uzun denilebilecek bir zaman diliminde gurbet havasý solukluyor. Buralarýn hasretiyle nasýl dopdolu olduðunu az çok tahmin edebiliyorum. Ancak böyle çileli bir hayatý da "kaderin bir cilvesi" olarak görüyorum. Baþta Peygamber efendimizin kutlu hicreti olmak üzere, hemen her Allah erinin böyle gurbet hayatý olmuþtur. Ve bu hicretler hayalleri aþacak þekilde yeni hizmet alanlarýnýn açýlmasýna yol açmýþtýr. Ümid ederim yakýn zamanda bu hazin gurbet biter, yerini vuslata terk eder.

 

 

- Gerek Bediüzzaman Hazretlerinin, gerekse Fethullah Gülen Hocaefendi’nin kendi dönemlerinde –zaman zaman- geç anlaþýlmasýný neye baðlýyorsunuz?

 

 

Filozoflardan biri "beni bir kiþi anladý, ama o da yanlýþ anladý" der. Gerek Bediüzzaman Hazretlerinin, gerekse Fethullah Gülen Hocaefendi’nin anlaþýlmadýðýný düþünmüyorum, ama sorudaki þekliyle "kendi dönemlerinde –zaman zaman- geç anlaþýlma" durumu olabilir. Zamanýn önünde giden zatlarla beraber yürüyebilmek çok kolay olmasa gerek… Bu durum, öyle zatlarýn derinlik boyutunu gösterir. Sýð cümlelerle meramýný ifade edenleri kýsa zamanda anlayabilirsiniz, öyle ki kýsa bir süre sonra "kara görünür" ve elinizdeki eser cazibesini kaybeder. Ama her okuyuþta sizi yeni mana ufuklarýna uçuran eserler hemen bir çýrpýda içlerindeki bütün mana derinliðini insana vermez, onlara muhatap olmak ciddi teveccüh ve mütalaayý gerektirir.

 

 

-"Ýslam’da gayri Müslimlerle diyalog yapýlabilir, ama Dinlerarasý Diyalog yapýlamaz" deniyor. Diyalog –bazý kesimlerce- neden bu kadar eleþtiriliyor?

 

"Ýnsan bilmediði ve eli yetiþmediði þeyin düþmanýdýr." Herhalde bu acýmasýz eleþtirileri yapanlar, kendileri böyle diyaloglara hazýr olmadýklarýndan ucuz bir þekilde peþin bir hükümle inkâr cihetine gitmektedirler. Bunlar gerekçe olarak daha çok þunu nazara verirler: "Ýslamda baþka dinlerle diyalog olmaz, en son Ýlahi din olan Ýslam ancak teblið edilir."

Hâlbuki diyalog tebliðe engel deðildir, hatta engel olmadýðý gibi en güzel vesilelerden biridir. Hayalen kendimizi bir hrýstiyanýn yerine koyalým. Bir Müslüman geliyor, bizi hiç dinlemeden dinini tebliðe çalýþýyor. Elbette böyle bir teblið, etkili olmaktan çok çok uzaktýr. Ama bu iþ karþýlýklý sohbetle yapýldýðýnda, anlatýlanlarýn çok daha etkili olacaðý açýktýr. Elindeki hakikatlerin kalitesine inanan biri, bu tarz bir araya gelmelerden korkmaz, çekinmez.

 

 

"Herkes kendi ruh haline göre hareket eder" denilir. Bu tür diyaloglara karþý olanlarýn ruhlarýnda genelde bir hýrçýnlýk vardýr, bunlar kendi çevrelerinde de uyumsuz bir tavýr sergilerler. Din, menþeinde semavi olmakla beraber algýlanmasýnda beþeridir. "Suyun rengi, içinde bulunduðu kabýn rengi olmasý" misali, bunlar da kendi iç dünyalarýnda yaþadýklarý hýrçýnlýklarý din görünümü altýnda sunmaya çalýþabilirler. Peygamber efendimiz diðer din mensuplarýyla bir araya gelmiþ, görüþmüþ iken, baþka din mensuplarýyla bir araya gelip konuþmayý Ýslama aykýrý görmek, akl-ý selimle baðdaþýr bir durum deðildir.

 

 

Ülkemizde bile nüfus kâðýdýnda "Müslüman" yazan nice insanýn, ya cehaletinden veya yanlýþ tanýtýmdan dolayý Ýslama cephe aldýðý, acý bir gerçektir. Bunlarla bir araya gelip, takýldýklarý konular açýklýða kavuþturulduðunda "biz Ýslamý böyle bilmiyorduk" dediklerini görürüz. Benzeri bir durum "dinler arasý diyalog" toplantýlarýnda yaþanmaktadýr. Zaten Ýslamý bilmeyen bu insanlar, özellikle kadýn haklarý ve cihad konularýnda Ýslam dini hakkýnda çok yanlýþ kanaatlere sahiptirler. Bunlarýn Ýslamda yeri anlatýldýðýnda bu insanlarýn nicesi "biz Ýslamý böyle bilmiyorduk" demekte, hatta bir kýsmý Müslüman olmaktadýr.

 

 

- Diyalog hizmetleri yüzünden bir Müslüman dinini sizce deðiþtirebilir mi?

 

 

Dinini iyi bilen bir Müslümanýn böyle diyaloglar sonucu Ýslamý býrakýp baþka bir dine geçmesi düþünülemez. Ama zaten Ýslamý bilmeyen biri, baþka dinlere kayabilir.

1960 lý yýllarýn baþlarýndan beri pek çok Müslüman kardeþimiz Avrupada deðiþik din mensuplarýyla bir araya gelmiþler, bunun sonucunda diðer dinlerden Ýslama iltihaklar olduðu görülmüþtür. Ama Müslüman aileden geldiði halde Ýslamý bilmemesi sonucu bazý kimselerin diðer dinlere geçtikleri de bir vakýadýr. Ama bu diyalog faaliyetlerinin bir sonucu deðil, baþka sebeplerden kaynaklanmaktadýr.

 

 

- Ülkemizde yaþayan müminlerin zaman zaman uhuvvet ve Ýslam kardeþliðinin daha iyi pekiþmesi adýna karþýlýklý ziyaretler yapmasýnýn faydalý olacaðýna inanýyor musunuz? Bu konuda yaptýðýnýz çalýþmalar var mý?

 

 

Baþka din mensuplarýyla diyalogu faydalý gören biri olarak, elbette ayný dinin mensuplarý arasýnda kuvvetli diyaloglar olmasý gerektiðini düþünüyorum. 1976 dan bu yana ülkemizdeki Ýslami hizmetleri ve cemaatleri az - çok bilen biri olarak bu tarz diyaloglarla bu günlere gelindiði kanaatindeyim. 1980 öncesi ayný dine mensup çeþitli cemaat mensuplarý birbirlerinin dünyalarýndan genelde kopuk ve birbirlerine adeta yabancý idiler. 1980 li yýllarda buzlar erimeye baþladý. 2007 ye geldiðimizde ise, durumun daha da iyi olduðunu söyleyebilirim. Hemen her camia kendi meslek ve meþrebinin muhabbetiyle hareket etmekle beraber, diðer meslek ve meþrepleri de inkar etmiyor. Karþýlýklý gidip gelmelerle bu güzel manzarayý daha da güzel hale getirmek mümkün. Farklý cemaatler her biri birer renk ile görünürken, bunlarýn bir araya gelmesinden "gökkuþaðý" meydana geliyor. Bu ise, istediðimiz ve özlediðimiz bir durum.

 

Bu konuda Mevlanadan þunu nakletmek isterim:

 

Dört ayrý milletten, dört kiþi arkadaþ olmuþ, seyahat ediyorlardý. Paralarý yoktu. Birisi, bunlarýn haline acýyarak bir lira verdi. Ýçlerinden Arap olan:

 

-Arkadaþlar, dedi. Bu parayla inep alalým. Benim caným inep istiyor.

 

Ýnep Arapça üzüm demekti. Ýranlý itiraz etti.

 

-Hayýr, dedi engur alalým...

 

Engur da Farsça üzüm demekti. Rum olaný dedi ki:

 

-Hayýr arkadaþlar, ne inep, ne engur... Bize þu sýcakta istafil iyi gelir. Ýstafil alalým.

 

Ýstafil de Rumca üzüm demekti. Sonunda Türk dayanamadý:

 

-Ben sizin istediklerinizin hiçbirisini istemiyorum. Bu parayla üzüm alalým, dedi.

Ýnep'ti, engur'du, yok üzüm'dü, istafil'di diye baþladýlar tartýþmaya... Derken iþ kavgaya döküldü, yumruk yumruða dövüþüyorlardý. O sýrada bilgin, kadri yüce bir kiþi, oradan geçiyordu. Kavganýn sebebini sordu, her birisini ayrý ayrý dinledi. Sonunda anladý ki bu dört adam da ayný þeyi söylüyorlar, yani üzüm istiyor... Ellerinden paralarýný aldý:

-Susun, dövüþmeyin... Ben bu bir lira ile hepinizin istediðini yerine getiririm. Gönlünüzü bana teslim edin. Bu bir liranýz, isteðiniz þeylerin hepsini yapar, muratlarýnýzý yerine getirir, diyerek çarþýya koþtu. Bir liralýk üzüm aldý, önlerine koydu. Kavga da bitmiþti, dövüþ de...

 

- Efendimizin (SAV) Ehl-i Kitaba muhalefeti tavsiye etmesine mukabil diyalog kurmayý nasýl anlamalýyýz?

 

 

Diyalog içinde olmak onlarý her þeyiyle kabul etmek demek deðildir. Mesela, hristiyanlar su gibi içki içerler ve domuz etini haram kabul etmezler. Diyalog durumunda bunlarý helal görecek deðiliz. Elbette bu tür Ýslama uymayan durumlarýna muhalefetimiz olacak, Ýslama aykýrý hallerini tasvip etmeyeceðiz. Onlara muhalefeti "Ýslama aykýrý hususlarda" þeklinde belli kayýtla anlarsak her halde problem kalmaz.

 

 

- Ýslam’da içtihat mevzusuna Bediüzzaman Hazretlerinin bakýþ zaviyesi ile Hocaefendi’nin uygulama zaviyesinin uyuþmadýðýný bir Köþe Yazarý dile getirdi. Bu sizce doðru mu?

 

 

- Zannederim Bediüzzaman Hazretlerinin "Ýçtihad kapýsý açýktýr. Fakat þu zamanda oraya girmeye "altý mani" vardýr" sözü bazýlarýnca yanlýþ anlaþýlýyor. Bediüzzaman içtihadla ilgili yazdýðý risalede "içtihad kapýsý kapalýdýr" dememiþ, zaten halledilmiþ meselelerde yeni içtihatlara ihtiyaç olmadýðýný söylemiþtir. Yoksa günümüzde yeni ortaya çýkan "sigorta, tüp bebek, organ nakli gibi" konularda elbette içtihad yapýlacaktýr ve bu tarz içtihad kýyamete kadar devam edecektir.

 

 

- Son olarak Diyalog Hizmetlerinde aktif/pasif yer alan ve Gönüllüler Hareketine gönül vermiþ "bizlere" tavsiyelerinizi alabilir miyiz?

 

 

Herkesi memnun etmek mümkün deðildir. Öyle görülüyor ki, bütün Müslümanlarýn "dinler arasý diyalogda" yer almasý mümkün olmadýðý gibi lazým da deðildir. Kur'an - ý Kerim "içinizden hayra davet eden bir topluluk olsun" derken bunu farz-ý kifaye olarak emretmektedir.

Bu durumda, yapýlan haklý tenkitlerden yararlanmak, haksýz tenkitlere ise aldýrmadan yola devam etmek, "hak bildiðimiz" deðil, gerçekten "hak yolda" ilerlemek gerekir. Varsýn bazýlarý tenkid etsinler, varsýn bazýlarý engel olmaya çalýþsýnlar… Zaten eskiden beri hayýrlý iþlerin manileri hep olmuþtur ve kýyamete kadar da olmaya devam edecektir.

 

www.gencadam.net