Etil Alkol, aroma, gazozlarda alkol

Levent · 7. Mai 2008

Soruyu cesitli kurumlara yönelttim:

Bildigimiz gibi etil alkol ve alkol kelimeleri farkli olsada aynisidir. Kimyasal formülü C2H6O olup EtOH ya da C2H5OH olarak da ifade edilmektedir. Dogal olarak bu madde meyvelerdede bulunabilir. Sorum su: Eger etil alkol dogal olarak degilde kimyasal olarak üretilirse ve mesela bir gazli icecegin icinde meyvedeki kadar bulunsa, kimyasal olusumu ayni olduguna ragmen (C2H6O), haram olurmu? Eger haram ise neden haram olur? Cünki kimyasal olusumu tamamen ayni. Kuran dogal ve kimyasal etil alkol arasinda ayrim yaparmi? Yaparsa nicin yapar?

Gelen cevaplar:

DITIB:

Gazlý içeceklerle ilgili Din Ýþleri Yüksek Kurulu'nun açýklamasý aþaðýdadýr:"Dinimizde sarhoþluk veren içkilerin çoðu haram olduðu gibi azý da haramdýr. Müslüman'ýn alkollü içki ve uyuþturucudan uzak durmasý gerekir. Kur'an-ý Kerim'de, “Ey iman edenler! Þarap, kumar, dikili taþlar (putlar) ve þans oklarý birer þeytan iþi pisliktir. Onlardan uzak durun ki, kurtuluþa eresiniz. Þeytan þarap (içki) ve kumar yoluyla aranýza düþmanlýk ve kin sokmak ve sizi Allah'ý anmaktan ve namaz kýlmaktan alýkoymak ister. Artýk (bunlardan) vazgeçtiniz deðil mi?” (Mâide, 5/90-91) buyurulmaktadýr.

Hadislerde de sarhoþluk veren bütün maddelerin içilmesi/alýnmasý yasaklanmýþtýr. Nitekim Hz. Peygamber, “Sarhoþluk veren her içki haramdýr” (Buhâri, Vudû, 71; Edeb, 80; Müslim, Eþribe, 7); “Çoðu sarhoþluk veren þeyin azý da haramdýr” (Ebû Dâvud, Eþribe, 5: Tirmizî, Eþribe, 3) buyurmuþtur.

Ülkemizde alkolsüz içeceklerle ilgili düzenlemeler, 5179 sayýlý Kanun kapsamýndaki “Türk Gýda Kodeksi - Alkolsüz Ýçecekler Tebliði” ile yapýlmaktadýr. Bu Tebliðde gazlý içecek (gazoz); “karbondioksit ile gazlandýrýlmýþ olan meyveli, aromalý, kola, tonik gibi içecekler” þeklinde tanýmlanmakta ve Tebliðin 5. maddesinin (j) beninde “Alkolsüz içeceklerde etil alkol miktarý en çok % 0,5 gr./litre olmalýdýr” hükmü yer almaktadýr. Bu hüküm, içeceklere dýþarýdan alkol ilavesi ile ilgili olmayýp, bu tür ürünlerin kalite özelliklerinin fermantasyon yoluyla deðiþikliðe uðramasýný kontrol etmek amacýyla düzenlenmiþtir. Bu tür alkolsüz içeceklerin üretiminde çeþitli meyve/meyve sularýnýn yaný sýra aromatik bileþikler de kullanýlabilmektedir. Meyvelerin bünyesinde doðal olarak % 0,01-0,05 oranýnda alkol bulunabildiði gibi, aromatik bileþenlerin kullanýlmasý durumunda ürün içinde etil alkol, keton, ester vb. bileþikler de oluþabilmektedir. Hatta ekmek de dahil birçok fermente üründe üretim sonucunda az miktarda alkol ortaya çýkabilmektedir. Ancak bu ürünlerin tüketilmesi, o gýdanýn alkol kaynaklý bir gýda olarak tüketimi anlamýna gelmemektedir. Dolayýsýyla, bileþiminde % 0,5 gr./litre ve daha az oranda alkol bulunan gýda maddelerinin tüketimi, alkol alýmý amaçlý olmayýp, günlük beslenme ihtiyacýný karþýlamak veya gýda alýþkanlýðýndan kaynaklanmaktadýr.

Diðer taraftan bu tür içeceklerde bulunan alkol miktarý ile bir insaný sarhoþ edebilecek alkol oraný ve karaciðerin alkolü parçalayarak dýþarý atma oraný dikkate alýndýðýnda, % 0,5 veya daha az oranda alkol içeren yiyecek ve içeceklerin tüketilebilecekleri en üst düzeylerde bile, içerdikleri alkolden dolayý, kiþilerin reflekslerinde olumsuz bir geliþmeye neden olmayacaklarý konunun uzmanlarý tarafýndan belirtilmektedir.

Bu itibarla, söz konusu gazlý içeceklerde sarhoþ etme özelliði bulunmadýðýndan, bunlarýn içilmesinde sakýnca olmadýðýna karar verildi."

Daha geniþ bilgi için Türkiye Diyanet Vakfý Ýslam Ansiklopedisi'nin "ÝÇKÝ"(XXI, 458-462) Maddesine bakabilirsiniz.

Hayrettin Karaman:

Bir oturumda içilebilecek kadarý içilince insaný sarhoþ eden içeceklerin azý ve çoðu haramdýr. Çok suya az alkol karýþtýðýnda bu tesiri yok olur. Tabbi ve sentetik farký yok, sarhoþ edici olmasý önemli. Selam.

sorularlaislamiyet.com:

Cevabýmýz

Deðerli Kardeþimiz;

Ýçinde alkol tesbit edilen her içeceðe ya da yiyeceðe haram diyemeyiz.

Örneðin, etil alkol doðal olarak meyve ve sebzelerde bulunur. Zira, meyve ve sebzeler olgunlaþtýkça oluþan fermantasyon sýrasýnda yan ürün olarak belirli oranlarda Etil alkol ortaya çýkar. Gýda ve içecek sektöründe kullanýlan doðal aromalarýn birçoðunda doðal olarak oluþmuþ etil alkol mevcuttur. Bütün dünyada gýda regülasyonlarýnda etil alkolün belirli oranlarda yer almasý doðal kabul edilmektedir.

Yiyecek ve içeceklerde bulunan etil alkol miktarý belli bir oraný geçmemelidir. Bu hüküm meyve sularý tebliðinde bulunmaktadýr. Nedeni de içinde karbonhidrat bulunan gýdalarda bir süre sonra doðal olarak alkolün oluþmasýdýr. Bu, gýdanýn kimyasý gereðidir. Gýda Tebliðinde 5 gram sýnýrýnýn konulmasýný, ‘bu deðerin altýndaki miktarlarýn kendiliðinden oluþum nedeniyle üründe bulunabileceðini göz önünde bulundurmak’ diye açýklanýyor.

Gýda ve içecek üretiminde kullanýlan doðal aromalarýn birçoðunda meyveden ve sebzeden kaynaklanan doðal alkolün bulunduðu bilinmektedir. Bu da nihai ürün olan gazozun on binde 5 oranýnda alkol içermesinin nedenidir. Gazozlara yaptýrýlan analizler, ekmek, ayran, yoðurt, meyve sebzeler, boza, kefir ve daha birçok gýdaya yapýlmýþ olsaydý gene ayný sonuçlarýn ortaya çýkacaðý açýkça görülecekti. Bu nedenle içinde alkol bulunan her içeceðin haram olmasýný söylemek doðru deðildir.

Ancak iþin bilinmeyen bir yönü vardýr. O da içeceklerin içine çözücü olarak katýlanlarýn ne olduðudur.

Bütün gazozlarda tat veya koku verici esanslar kullanýlýr. Bu esanslar, yað cinsinden maddeler olup suda çözünmezler. Bunlarý suda çözünür hale getirmek için hem su ile hem de yaðlarla tam karýþabilen (çözünebilen) ara çözücülere ihtiyaç olur. Bu hususta en bol, en ucuz ve en yaygýn olarak kullanýlan ara çözücü de etil alkoldür. Etil alkol bunun için gazozlarýn terkibine girer. Kimya bilimi açýsýndan bunun biraz daha açýklamasý þöyledir: Kimyada, ‘benzer olanlar, birbiri içinde çözünür’ kaidesi vardýr. En mühim ve en çok kullanýlan çözücü de su olduðundan suyun dýþýndaki bütün çözücülerde hidrofil (suyu seven, su ile tam karýþan) ve hidrofob (suyu sevmeyen su ile tam olarak karýþmayan) olarak ikiye ayrýlýr. Moleküllerinde hidrofil bulunduran maddeler su ile hidrofil assosiasyon yaparak berrak bir çözelti verebilir.

Etil alkolden baþka, sekerat (sarhoþluk) verici olmayan saðlýða baþka zararý da olmayan ara çözücüler yok mudur? Vardýr. Fakat bunlar etil alkole nispeten daha pahalýdýr ve imalatçýnýn bunlarý seçip kullanmakta bir gayesi ve hassasiyeti yoksa, etil alkolden baþkasýný kullanmayabilir.

Tat ve koku verici yað cinsi maddeleri suda çözünür hale getirmek için kullanýlan etil alkol, gazoz içinde kimyevi bir deðiþime uðramaz mý?

Etil alkol, hidrofil ve hidrofob assosiasyon yaparak yað cinsi maddelerin suda çözülmesini saðlar. Kimyada bunun adý ’solvatasyon’ olup fiziki bir olaydýr. Fiziki olaya giren maddelerin asli mahiyeti genelde deðiþmez. Bir deðiþim olsa, bu fevkalade az oranda olabilir.

Bu açýklamalara göre :

1- Mayalama sonucu belli bir oraný aþmayan yiyecek ve içeceklerde olan alkol haram olmaz. Kefir gibi.

2- Ýçinde doðal olarak alkol bulunan yiyecek ve içecekleri yemek de helaldir. Meyveler gibi.

3- Ýçine çözelti olarak alkol katýlanlarý ilaç ve tedavi maksadý olmaksýzýn kullanmak ise dinen sakýncalýdýr. Çözücü olarak katýlan alkol ise, bu alkol deðiþikliðe uðramadýðý için o içeceði içmek helal olmaz. Eðer alkol dýþýnda helal bir çözücü kullanýldýysa helal olur.

Sonuç olarak:

Yiyecek ve içeceklerde temel kural haramlýðý kesinleþinceye kadar helal kabul edilmesidir. Bu nedenle haram olduðu kesinleþince haram olur. Þüphelilerden ise her zaman kaçýnmak daha hayýrlýdýr.

Her hangi bir meþrubatýn terkibini incelemek ve içine çözücü olarak da alkol konulup konulmadýðýný belirlemek gerekir. Bazý gazozcular, gazozun içine konulan esansýn suya karýþmasýný temin için, kullanýlan maddenin pahalýlýðý veya bulunmamasý sebebiyle bunu etil alkolle yapmaktadýrlar. Bu husustaki hüküm, gazozdan gazoza ve hatta imal eden þahsýn dindarlýðýna göre deðiþmektedir. Verilecek hükümde bahsi geçen hususlarýn bilinmesi lâzýmdýr.

Selam ve dua ile...

Sorularla Ýslamiyet Editör

Webmaster · 8. Mai 2008